Page 196 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Annette Libeskind Berkovits „Życie pełne barw. Jak Nachman Libeskind przeżył nazistów, gułagi i komunistów"

Janek i Sara nie mieli dzieci. Niedawno wrócili do Łodzi ze swoich
wojennych kryjówek. Chcieli przejść do porządku dziennego nad swo-
imi doświadczeniami, bo kto nie cierpiał po 1939 roku, kto nie marzył
o lepszym jutrze? Znaleźli niewielki pokój przy ulicy Więckowskiego 4,
z dwoma wysokimi oknami, znajdującymi się bezpośrednio nad pojem-
nikami na śmieci w podwórzu. W mieszkaniu nie było toalety: dwana-
ście rodzin korzystało ze wspólnej ubikacji na końcu długiego, ciem-
nego korytarza. Było jednak stamtąd blisko do centrum miasta, gdzie
Janek dostał pracę w biurze, wspaniałe osiągnięcie w mieście, gdzie
osiemdziesiąt procent powracających Żydów było bezrobotnych. Janek
i Sara nie zamierzali zostawać w Łodzi na długo. Potrzebowali tylko
uskładać dość pieniędzy na wyjazd z Polski.
Nie wiadomo, co zrobiłby Nachman, gdyby Janek nie zaproponował
mu, aby zamieszkał z rodziną w jednopokojowym mieszkanku razem
z nim i jego żoną. Był wzruszony, choć nie zaskoczony hojnością Janka.
W szkole Medema uczniowie byli sobie bliscy jak rodzeństwo. Nachman
zrobiłby to samo dla niego. Mimo to spytał Janka:
– Ale jak my się tu wszyscy zmieścimy? I dziecko będzie płakało przez
cały czas.
– Oj, Nachman, to będzie luksus po tym tłoku, z jakim mieliśmy
do czynienia w kryjówkach podczas wojny, a płacz dziecka – to będzie
muzyka dla naszych uszu.

* * *

Zaledwie siedem tygodni po powrocie Nachmana z rodziną do Polski
kolejne krwawe wydarzenia zachwiały wiarą wszystkich Żydów w bez-
pieczeństwo ich społeczności. W położonym na południowym wscho-
dzie kraju mieście Kielce, około stu trzydziestu kilometrów od Łodzi,
obywatele polscy w asyście miejscowej milicji w ciągu jednego dnia
zamordowali czterdziestu dwóch ocalałych z Holokaustu, a kolejnych
76
pięćdziesięciu poważnie poranili . Oprócz tego wyrzucono z pociągów
trzydziestu Żydów próbujących uciec lub szukających pomocy lekarskiej

76 Seria napadów na ludność żydowską w Kielcach miała miejsce 4 lipca 1946 roku. Zgi-
nęły wówczas 42 osoby, w tym 39 Żydów i 3 Polaków, kilkadziesiąt osób było rannych.
Pogrom kielecki spowodował nieomal masową emigrację Żydów z Polski.

196