Page 140 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Annette Libeskind Berkovits „Życie pełne barw. Jak Nachman Libeskind przeżył nazistów, gułagi i komunistów"

W czerwcu 1941 roku Rosjanie rozpoczęli wojnę z Niemcami. Admi-
nistracja obozowa nie chciała, aby polscy Żydzi mieli kontakt z innymi
więźniami, aby zapobiec wymianie informacji i rozpowszechnianiu
pogłosek o postępach niemieckiej armii. Zostaliśmy rozdzieleni drutem
kolczastym. Sądzę, że administracja już wówczas wiedziała, że w niezbyt
odległej przyszłości zostaniemy uwolnieni, dlatego zaczęli traktować
nas odrobinę lepiej. Nie musieliśmy już pracować i spędzaliśmy ponure
dni na wspólnym śpiewaniu i spekulacjach na temat postępów wojny
i szans na zwolnienie z obozu.
Niedługo później generał Sikorski, premier rządu polskiego na uchodź-
stwie, podpisał ze Związkiem Radzieckim porozumienie, dzięki któremu
60
w końcu odzyskałem wolność . Przewidywało ono amnestię dla ponad
miliona polskich więźniów. Zgodnie z intencją Sikorskiego uwolnieni
Polacy mieli wstępować do armii generała Andersa, czyli utworzonego
i dowodzonego przezeń Drugiego Korpusu, który miał walczyć ramię
w ramię z aliantami z Zachodu. Sowieci nie dotrzymali jednak słowa
i wypuścili jedynie sto tysięcy więźniów. Byłem jednym z nich. Ci, którzy
byli kiedyś w wojsku, usiłowali dotrzeć na front, lecz NKWD utrudniało
im przemieszczanie się i bardzo niewielu osiągnęło cel. Większość zmarła
po drodze.
Po zwolnieniu z obozu jesienią 1941 roku ja i moi nowi koledzy – Jack
i Mendel – musieliśmy szybko zaplanować nasz następny ruch. Na zacho-
dzie i północy szalała wojna, na wschodzie majaczyły zamarznięte
połacie Syberii. Nie było wielkiego wyboru. Nie mieliśmy pieniędzy,
jedynym naszym majątkiem były łachmany na grzbietach. Postanowi-
liśmy przemieszczać się pociągami towarowymi i iść pieszo tak daleko
na południe, jak się da. Oddalibyśmy wszystko za możliwość ogrzania
się, południe wydawało nam się więc Ziemią Obiecaną.

60 Układ między Polską i ZSRR (tzw. Układ Sikorski-Majski) przywracający stosunki
dyplomatyczne między obu państwami, został podpisany 30 lipca 1941 roku.