Page 117 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Annette Libeskind Berkovits „Życie pełne barw. Jak Nachman Libeskind przeżył nazistów, gułagi i komunistów"

55
wieków bogatą religijną i świecką kulturę żydowską . Sam fakt, iż Bund
miał w Wilnie swoją kwaterę główną, był oznaką jego statusu. Tak pre-
stiżowy adres świadczył o powadze każdej żydowskiej instytucji.
Słyszałem, że ludzie, którzy dotarli do Wilna, mogli otrzymać wizy
wyjazdowe. Niektórym udało się wyjechać do Azji, do Chin i Japonii; inni
trafili do Argentyny i Brazylii, a kilku szczęśliwców nawet do Ameryki.
Pomyślałem, że jeśli zdołam się tam dostać, to również będę miał dużą
szansę uciec przed wojną. Hebrajskie Towarzystwo Pomocy Imigrantom
(HIAS) w Stanach Zjednoczonych wraz z kilkoma innymi organizacjami
żydowskimi finansowało pomoc Żydom wyjeżdżającym z Litwy, zaś Bund
był jedną z agencji koordynujących. Chodziły słuchy, że bundowcy będą
mieli pierwszeństwo przy otrzymywaniu wiz wyjazdowych.

* * *

A więc to była ta dobra wiadomość. Poczułam ulgę i ekscytację. Pod-
niosłam wzrok na wiszący nad moim biurkiem obraz ojca przedstawiający
kibucników tańczących horę i wyobraziłam sobie, że po usłyszeniu
56
wieści o wizach miał ochotę tańczyć, nawet jeśli były to tylko spekulacje.
Pewnie nie mógł się doczekać wyjazdu do Wilna od chwili, gdy dowiedział
się o możliwości opuszczenia strefy wojennej. Oczami duszy widziałam
już, że natychmiast się tam udał, lecz okazało się, że nadal myślę jak
ktoś, kto nie w pełni rozumie trudności związane z przemieszczaniem
się z miejsca do miejsca podczas wojny. Wkrótce dowiedziałam się, co
57
stanowiło główną przeszkodę: trzeba było znowu przekroczyć granicę .

55 Wilno było ważnym ośrodkiem żydowskiej kultury i religii od XVI wieku. To tam
w roku 1897 powstała żydowska partia pracy, Bund. W 1924 roku utworzony został
żydowski instytut badawczy YIVO (dziś funkcjonujący w Nowym Jorku) zajmujący
się badaniem języka i kultury jidysz.
56 Hora (hebr.) – popularny izraelski taniec ludowy.
57 W latach 1922-1939 Wilno znajdowało się w granicach Polski. Po zajęciu przez ZSRR
wschodnich terenów Rzeczypospolitej Wileńszczyzna została przekazana Litwie
10 października 1939 roku, a granica polsko-litewska zmieniła się w granicę litewsko-
sowiecką. W czerwcu 1940 roku ZSRR stworzył Litewską Socjalistyczną Republikę
Radziecką.

117