Page 102 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Annette Libeskind Berkovits „Życie pełne barw. Jak Nachman Libeskind przeżył nazistów, gułagi i komunistów"

– A kto rządził tym państwem? – zapytałam, myśląc o roli chaosu
we Władcy much .
48
– Dzieci wybierały burmistrza i powoływały własny sąd, gdzie roz-
wiązywano spory. Działało to świetnie. Nigdy nie mieliśmy żadnych
problemów.
Robiło się późno, ale ja miałam więcej pytań. Nie byłam pewna, w jaki
sposób odpowiedzi taty pomogą mi sfinalizować decyzję w sprawie
obozu, lecz chciałam raz na zawsze dowiedzieć się wszystkiego, co się
da, o magicznej krainie, którą mój ojciec próbował sklecić każdej wiosny.
– Poczekaj chwilkę, Tinek – poprosiłam. – Skąd braliście pieniądze
na to wszystko?
– Ach, pieniądze. Aniu, myślisz jak Amerykanka – odparł. – Jak wy
to nazywacie? Fundraising, tak?
– No przecież pieniądze są potrzebne, żeby nakarmić kilka setek
dzieci, prawda?
– Aniu, jeśli jest wola, da się to zrobić nawet bez pieniędzy.
Teraz byłam jeszcze bardziej zaciekawiona.
– Więc jak to robiliście?
Tata nie zastanawiał się nad odpowiedzią.
– Organizowaliśmy wiosną wielkie akcje, zbiórki z pomocą setek
nastolatków, którzy zgłaszali się jako wolontariusze.
Nastolatki. Oczami duszy ujrzałam bandy niesfornych licealistów.
– I jak wam się to udawało? – pytałam.
– Bardzo dobrze. Byli świetni. Organizowałem ich w grupy i szkoli-
łem – odrzekł z dumą. Po krótkiej pauzie dodał: – Kampania na rzecz
ostatniej republiki odbyła się w marcu 1939 roku, pięć miesięcy przed
wybuchem wojny.
– Tato, a kim byli darczyńcy?
– Ach, to też jest bardzo dobre pytanie.
Mogłam niemal zobaczyć uśmiech na jego nadzwyczajnie gładkiej
twarzy. Wydawało mi się, że właśnie na to pytanie pragnął odpowiedzieć.
– Widzisz, większość Żydów w Łodzi była biedna, nikt nie mógł dać
zbyt wiele, ale dla dzieci? Kto mógłby nam odmówić?
– Pisaliście do sąsiadów listy z prośbą o wsparcie?

48 Władca much (ang. Lord of the Flies) – powieść Williama Goldinga z 1954 roku poka-
zująca destrukcyjny charakter ludzkiej natury i walki o władzę.

102