Page 98 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Żółta gwiazda i czerwony krzyż" Arnold Mostowicz

pieprzem czy też innym przysmakiem matczynym, nie zakrywał głowy
kapeluszem, a to był już grzech nie do wybaczenia. Mąż Gutmanowej,
wysoki, chudy mężczyzna o długiej, wspaniałej brodzie, przez całe swoje
życie nie skalał rąk pracą. Od rana do wieczora ślęczał nad mądrymi księ-
gami religijnymi i zgłębiając nauki praojców, całą troskę o utrzymanie
przelał na żonę. Syn poszedł w ślady ojca, a synowa zbytnio zajęta była
rodzeniem dzieci, by zarabiać na utrzymanie domu. Źródłem tego utrzy-
mania był mały placyk z węglem, co przynosiło jakiś groszowy dochód.
Stara Gutmanowa całe to przedsiębiorstwo niewiarygodnymi sposobami
przeprowadzała skroś raf i niebezpieczeństw grożących mu ze wszystkich
stron. Synowa pomagała jej między jednym porodem a drugim. W ciągu
dziesięciu lat małżeństwa zdążyła urodzić sześcioro dzieci – pięć córek
i jednego syna. Gdyby nie wojna, działalność ta trwałaby nadal.
Młodego Gutmana znał lepiej. Wprawdzie ten na Śródmiejskiej
również się nie pokazywał, ale dom swego najmłodszego wuja od czasu do
czasu odwiedzał. Przysyłała go prawdopodobnie matka, gdy kłopoty finan-
sowe nazbyt ją przycisnęły. Młodszy z Gutmanów uchodził za zwolennika
cadyka z Aleksandrowa . Na cadyka z Aleksandrowa przeniósł swój wybór
81
po śmierci słynnego cadyka z Radoszyc , którego pogrzeb w Łodzi zgro-
82
madził w swoim czasie ponad sto tysięcy wiernych. Kto był zwolennikiem
cadyka z Aleksandrowa, był jednocześnie przeciwnikiem cadyka z Góry
Kalwarii – jak przynajmniej mógł się zorientować słuchając prowadzonych
83
na Śródmiejskiej sobotnich rozmów. Na czym polegała ta dynastyczna nie-
chęć między obydwoma dworami, trudno było dociec...
Stary Gutman umarł na kilka lat przed wojną. Młodszy wraz z całą
rodziną i matką znalazł się w getcie. Tutaj tym bardziej nie pracował.

81 Protoplastą dynastii Aleksander był Szraga Fajwel Dancyger, jego syn Jechiel Dancyger osiedlił
się w Aleksandrowie pod Łodzią w 1878 r. Linia aleksandrowska była kontynuacją szkoły cadyków
z Przysuchy i Warki, cały czas wiodła spory teologiczne z chasydami z Góry Kalwarii. Zob. J. Podolska,
Aleksandrów Łódzki. Spacerownik śladami Żydów Ziemi Łódzkiej, Łódź 2010.
82 Cadyk z Radoszyc, rabi Eliezer Dawid Finkler, przyjechał do Łodzi w 1927 roku, aby się leczyć
i tu zmarł. Mimo oporu jego zwolenników z Radoszyc został pochowany na cmentarzu żydowskim
w Łodzi. Na jego grobie do dziś stoi ogromny ohel.
83 Góra Kalwaria (w języku jidysz Ger) – była jednym z najważniejszych w Polsce ośrodków chasydyzmu.
Ostatni z cadyków mieszkających w Górze Kalwarii – Wielki Rabin Abraham Mordechaj Alter, znany
również jako Imrei Emes, pracował tam od 1905 r. do 1940 r.
96

Mostowicz_zgck_-010214_.indd 96 14-01-31 14:37