Page 96 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Żółta gwiazda i czerwony krzyż" Arnold Mostowicz

Był współzałożycielem towarzystwa śpiewaczego „Hazomir” i jego
72
wiecznym wiceprezesem, jako że stanowisko prezesa zachowane było dla
kogoś bardziej zasobnego. Przy „Hazomirze” założył grupę teatralną,
słynną później w całym kraju. Wystawiał tutaj i reżyserował sztuki
Szolem Alejchema, Pereca, Mendel Mojcher Sforima . Wystawił
73
nawet Pogrzebcie zmarłych Irwinga Shawa. Za tę ostatnią inscenizację
wezwano go do cenzury i zagrożono zamknięciem teatru i „Hazomiru”,
jeśli się powtórzą podobne próby szerzenia komunizmu. Wystawił więc
Nadzieję Heijermansa ...
74
Wraz z kryzysem 1931 roku uległy likwidacji potężne firmy sprzedaży
hurtowej i ojciec nagle został bez pracy. W domu było już nawet bardzo
krucho z pieniędzmi, gdy znowu zabłysła szansa. Szansa umiejętnie wyko-
rzystana. Za namową ludzi zainteresowanych z branży opracował metodę
produkowania, to znaczy jednoczesnego tkania i apretowania różnego
rodzaju kanw, co pozwoliło zastąpić na rynku krajowym kanwy importowane
z Czechosłowacji. Własny pomysł, cudzy kapitał – ponownie ojciec znalazł
się na górze. Można było syna wysłać do Francji na studia, można było znowu
poświęcić cały wolny czas pisaniu felietonów czy reżyserowaniu, brać udział
w komitetach honorowych i być członkiem różnych organizacji...
Nie, nie było to dziwne, że sadzano ojca u cioci Rózi na honorowym
miejscu i uważnie wysłuchiwano jego zdania na temat wielkich spraw
kultury i małych, codziennych kłopotów. Jakżeby inaczej! To przecież jego
nazwisko i imię spotykało się w „Folksblacie” czy w „Tageblacie” , gdzie
75
pisywał regularnie swoje piątkowe felietony. Czytał je później na głos,
a czytał znakomicie. Audytorium rodzinne było życzliwe, acz obiek-
tywne. Dawał się chętnie, podczas tych sobotnich spotkań, namawiać

72 Łódzkie Żydowskie Towarzystwo Muzyczne i Literackie „Hazomir” (hebr. słowik) zostało założone
w 1899 r. przez Józefa Rumszyńskiego. Siedzibą Towarzystwa był lokal przy al. Kościuszki 21.
W latach 30. towarzystwo było bardzo aktywne, należało do niego ponad sto osób. Ignacy
Moszkowicz należał do zarządu towarzystwa, okresowo pełnił funkcję wiceprezesa. W orkiestrze grał
między innymi Aleksander Bardini. Zob. APŁ, UWŁ, sygn. 1289.
73 Mendele Mojcher Sforim, właśc. Szolem Jakow Abramowicz (1836-1917) – najstarszy z klasyków
nowoczesnej literatury jidysz, jeden z pionierów nowożytnej literatury hebrajskiej. Jako pierwszy
pisarz doszedł do ujednolicenia języka jidysz ponad dialektami.
74 Herman Heijermans (1864-1924) – holenderski pisarz pochodzenia żydowskiego.
75 „Najer Fołksblat”, „Łodzer Tageblat” – tytuły najpopularniejszych gazet łódzkich wydawanych w jidysz.
94

Mostowicz_zgck_-010214_.indd 94 14-01-31 14:37