Page 95 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Żółta gwiazda i czerwony krzyż" Arnold Mostowicz

pisarzy związanych z Perecem , zaprzyjaźnił się z Szolem Alejchemem ,
68
69
z którym jeździł po kraju recytując jego utwory i, jak to podkreślił pisarz
w jednym ze swoich listów, „znał Szolem Alejchema lepiej niż Szolem
Alejchem sam”. Przyjaźnił się też z „matką teatru żydowskiego” Ester
Rachel Kamińską , a z jej córką grał nawet w Żywym trupie. I prawdopo-
70
dobnie teatrowi poświęciłby swoje życie, gdyby nieznający swój fach swat
z Łodzi, który wynalazł mu przystojną a posażną pannę, córkę najbardziej
wziętego w mieście felczera. Kiedy zaś założyło się rodzinę, trzeba było
pomyśleć o solidnej egzystencji, a na taką nie można było liczyć, wiążąc
swoją przyszłość z czymś tak niepewnym, jak teatr, w dodatku teatr
żydowski. Trzeba było znaleźć jakieś stałe i pewne źródło zarobkowania.
Wrócił tedy ojciec do hurtowni tekstylnej, w której stawiał swoje pierwsze
kroki na gruncie łódzkim. Został tu kierownikiem sprzedaży z wcale ładną
pensją. Gdy sytuacja wydała mu się sprzyjająca, a było to już po pierwszej
wojnie światowej, uznał, że stać go na dalej idącą samodzielność. Otworzył
sklep z materiałami włókienniczymi. Nie była to jednak decyzja, z której
mógł być dumny. Przez jakiś czas widział swoje nazwisko na szyldzie przy
ulicy Piotrkowskiej, ale rzeczą jasną było, że wolałby je oglądać raczej na
afiszu teatralnym. Sklep z tekstyliami i związane z nim nadzieje diabli wzięli
i pod koniec lat dwudziestych ojciec wrócił na posadę. Miał wysokie kwa-
lifikacje, cieszył się zaufaniem, był więc pracownikiem dobrze płatnym.
Jednocześnie pisał. Felietony, skecze. W tym czasie razem z poetą
Brodersonem założył w Łodzi żydowskie studium teatralne, z którego
71
narodził się później słynny „Ararat”.

68 Izaak (Icchok) Lejb Perec (1851-1915) – polski i żydowski pisarz, jeden z głównych twórców literatury
jidysz, zajmował się również krytyką literacką i teatralną.
69 Szolem Alejchem (1859-1916) – pisarz żydowski, drugi po Perecu klasyk literatury jidysz. Autor
wielu opowiadań, dramatów, komedii, nowel, humoresek m.in. utworu Dzieje Tewji Mleczarza,
na podstawie którego powstał musical Skrzypek na dachu.
70 Ester Rachel Kamińska (1870-1925) – jedna z najwybitniejszych polskich aktorek teatralnych,
założycielka Teatru Żydowskiego w Warszawie, uznawana za „matkę żydowskiego teatru”.
71 Mojżesz Broderson (1890-1956) – poeta, malarz i rysownik, czołowa postać żydowskiej
awangardy okresu międzywojennego. Od 1918 r. mieszkał w Łodzi, gdzie zaczął wydawać pierwsze
ekspresjonistyczne czasopismo żydowskie – almanach „Jung Jidysz” (1919). Był współzałożycielem
grupy literackiej pod tą samą nazwą, propagującej poszukiwanie narodowej sztuki żydowskiej.
W 1922 r. zainicjował powstanie teatru marionetek „Chad gadje”, a w 1927 – Łódzkiego Żydowskiego
Rewiowo-Teatralnego Teatru „Ararat”.
93

Mostowicz_zgck_-010214_.indd 93 14-01-31 14:37