Page 94 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Żółta gwiazda i czerwony krzyż" Arnold Mostowicz

zdany był tylko na siebie... Najbardziej żal mu było owych młodych dziew-
cząt, którym wypisywał karty zgonu, dziewcząt, które dobrze znał, którym
życie rzadko dostarczało radości i które dogorywały w getcie nie zaznaw-
szy męskiego uścisku, męskiej czułości, męskiej opieki...
– Przeproś ją i powiedz, że za chwilę będę gotów. Wytłumacz jej,
że jestem po dyżurze.
– Już jej powiedziałam. Czeka spokojnie, jak zawsze.
W sobotę u babki, a właściwie u cioci Rózi, ojciec, choć był naj-
młodszym z rodzeństwa, siadywał przy stole na honorowym miejscu.
Jego słów słuchano z szacunkiem, przed nim pierwszym stawiała babka
talerz z gorącym, posypanym pieprzem grochem i czekała na ocenę, jak jej
tym razem rarytas ten wypadł. Najmłodszy jej syn był tym, któremu w życiu
najbardziej się powiodło, a prawdę powiedziawszy, jedynym, któremu się
powiodło, jeśli nie liczyć tego z braci, który na początku wieku wyemigro-
wał do Ameryki i po którym słuch wszelki zaginął. Tak, ojcu się powiodło.
Czy dlatego, że miał szczęście? A może dlatego, że był naprawdę uta-
lentowany? Rzeczywiście szczęście odegrało w życiu ojca niemałą rolę.
Potrafił je wykorzystać, wycisnąć z niego, co się tylko dało. Był przystojny
i miał powodzenie u kobiet, co bardziej jemu było potrzebne niż buchalte-
rowi czy parasolkarzowi... Z Krośniewic przybył do Łodzi pod koniec ubie-
głego wieku, mając kilkanaście lat. Tu pracował początkowo jako chłopiec
na posyłki, później jako podrzędny sprzedawca. W Krośniewicach podstawą
jego wykształcenia był cheder. W Łodzi, niczym bohater powieści pozytywi-
stycznej, uczył się po nocach w ciemnej komórce i zdał maturę jako ekstern.
To już był wyczyn niezwykły. Związał się w tym czasie z PPS i brał jakiś nie-
66
określony udział w wydarzeniach 1905 roku . Później, a może wcześniej
67
jeszcze przeniósł się do Warszawy, gdzie zamierzał studiować prawo...
Fascynował go jednak przede wszystkim teatr i wszystko, co się wokół teatru
obracało. Świetnie recytował. Pisał wiersze, felietony. Znalazł się w kręgu

66 Polska Partia Socjalistyczna (PPS) – partia o charakterze niepodległościowym, socjalistycznym
i robotniczym, założona w listopadzie 1892 r., jedna z najważniejszych w Polsce sił politycznych
aż do 1948 r.
67 Chodzi o rewolucję 1905 r., która miała podłoże społeczne i narodowe. Wydarzenia na terenie
Królestwa Polskiego (Kongresówki), będącego pod zaborem rosyjskim, doprowadziły do pewnych
ustępstw cara. Spontaniczne strajki i walki trwały w polskich ośrodkach przemysłowych do 1907 r.
92

Mostowicz_zgck_-010214_.indd 92 14-01-31 14:37