Page 157 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Żółta gwiazda i czerwony krzyż" Arnold Mostowicz

że na to zasługiwali, ale i dlatego, że nikogo poza swoim bratem
nie obdarzał zaufaniem...
Wszyscy ludzie Rumkowskiego.
Kronikę getta łódzkiego zaczęto prowadzić od stycznia tysiąc
dziewięćset czterdziestego pierwszego. Nie obejmuje ona roku
czterdziestego i pierwszych miesięcy istnienia getta. Miał wówczas
często okazję stykać się z bliskimi współpracownikami prezesa. Roiło się
wśród nich od miernot. Iluż tam było smakujących swoją nową władzę,
biorących odwet za wszystkie niepowodzenia życiowe! Iluż było domoro-
słych dyktatorów, którzy by tę władzę i tę okupację, gdyby to było tylko
w ich mocy, przedłużyli w nieskończoność; którzy ze zwykłych zer stawali
się nagle, w cieniu wybrańca Niemców, jak i on panami życia i śmierci
zamkniętych w getcie nieszczęśników.
...To zdarzyło się w kwietniu, pierwszego roku ery gettowej.
Getto było w tym okresie terenem licznych wystąpień głodujących
mieszkańców. Na obszernym placu, który mieścił się przy ówczesnej
ulicy Lutomierskiej, za pogotowiem ratunkowym odbywał się wiec
zorganizowany przez resztki ugrupowań robotniczych. Miał wówczas dyżur
w pogotowiu i szczegóły wydarzeń, których był świadkiem, dobrze wbiły
mu się w pamięć. Czego właściwie był świadkiem? Najautentyczniejszej
prowokacji, której skutki mogły być przerażające...
Lokal pogotowia obrał za siedzibę swego sztabu komisarz służby
porządkowej getta, niejaki Hanemann. Z siedziby pogotowia kierował
akcją, która miała rozpędzić wiec. Co kilkanaście minut informował
telefonicznie Rumkowskiego o sytuacji na placu – niczym Ludendorff
146
informujący Hindenburga o przebiegu bitwy pod Tannenbergiem ...
147
148
Tylko że informacje Hanemanna były z kwadransa na kwadrans coraz
bardziej alarmujące i, co gorsza, kłamliwe.

146 Erich Ludendorff (1865-1937) – czołowy niemiecki dowódca w czasie I wojny światowej.
147 Paul von Hindenburg (1847-1934), właśc. Paul Ludwig Hans Anton von Beneckendorff und von
Hindenburg – niemiecki wojskowy, feldmarszałek i polityk. Prezydent Rzeszy w okresie Republiki
Weimarskiej i w początkach III Rzeszy.
148 Bitwa pod Tannenbergiem między Rosją a Cesarstwem Niemieckim w ramach operacji
wschodniopruskiej z 1914 r., zakończona zwycięstwem Niemiec. W niemieckiej historiografii
nazywana jest drugą bitwą pod Tannenbergiem.

155

Mostowicz_zgck_-010214_.indd 155 14-01-31 14:37