Page 100 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Litzmannstadt Getto. Ślady.

Wiedeń / Vienna

Wiedeń, stolica dawnego wielonarodowego ce- In the interwar period Vienna, the capital of the
sarstwa Habsburgów, w okresie międzywojennym former multinational Habsburg empire, was one
był jednym z najaktywniejszych ośrodków życia of the most active centres of Jewish life. In 1934 it
żydowskiego. W 1934 roku mieszkało tu ponad was home to over 176,000 Jews, who accounted for
176 tysięcy Żydów (około 9 procent populacji mia- approximately 9% of the city’s population. The vast
sta). Zdecydowana większość wiedeńczyków ży- majority of them were strongly assimilated into the
dowskiego pochodzenia była mocno zintegrowana German culture. Jewish cultural and political life
z niemiecką kulturą. W mieście kwitło żydowskie flourished in the city. As the hometown of Theodor
życie kulturalne i polityczne. Wiedeń – miasto ojca Herzl, founding father of Zionism, it was the centre
syjonizmu Teodora Herzla – był centrum tego ruchu of the Zionist movement in Europe.
w Europie. After the incorporation (Anschluss) of Austria
Po inkorporacji Republiki Austriackiej do Rze- into the Reich in March 1938 the situation of the
szy – tzw. anszlus – dokonanej w marcu 1938 roku Jewish residents of Vienna suddenly deteriorated.
sytuacja mieszkających w Wiedniu Żydów uległa Discriminatory laws of the Reich were introduced,
nagłemu pogorszeniu. Wprowadzono tu prawa thus practically excluding them from the society and
dyskryminujące Żydów obowiązujące w Rzeszy, co the economic life of the city. The pogrom of Novem-
doprowadziło do praktycznego wyłączenia ich ze ber 9, 1938, carried out in Berlin and other Reich cities
społeczeństwa i życia gospodarczego miasta. Szcze- and known as ‘the crystal night’ was particularly
gólnie brutalny przebieg miał tu pogrom dokonany
w nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku – podobnie
jak w Berlinie i innych miastach Rzeszy – tzw. noc
kryształowa. Zniszczono wiedeńskie synagogi i domy
modlitwy, setki sklepów, mieszkań, a wiele osób
zostało brutalnie pobitych. W tym czasie ponad
6 tysięcy austriackich Żydów aresztowano a następ-
nie wysłano do obozów koncentracyjnych w Dachau
i Buchenwaldzie.

Podczas tzw. nocy kryształowej w Wiedniu naziści i ich sympatycy
podpalili i zdewastowali 94 synagogi – niemal wszystkie działające
w mieście. Na zdjęciu zniszczenia po pogromie listopadowym w
Wiedniu (Dokumentationsarchiv des österreichischen Widerstandes)
During the so-called ‚crystal night’, the Nazis and their followers
burned and destroyed 94 synagogues in Vienna – almost all the
synagogues in the city. Photo: The scope of destruction after the
November pogrom in Vienna (Dokumentationsarchive des
österreichischen Widerstandes)

99