Page 105 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Litzmannstadt Getto. Ślady.

luksemburg / luxembourg

Niewielka społeczność żydowska w Luksemburgu The small Jewish community of Luxembourg ex-
przeżywała swój rozkwit od drugiej połowy XIX do perienced its heyday between the 1850s and the
początków XX wieku. W tym niewielkim państwie beginning of the 20th century. This small country
znajdowało schronienie wielu uciekinierów z tere- became a shelter for numerous refugees from eastern
nów wschodniej i centralnej Europy, m.in. Żydów and central Europe, including Jews fleeing from
uciekających przed pogromami w Cesarstwie Ro- pogroms in the Russian Empire. The number of Jews
syjskim. Liczba Żydów mieszkających w księstwie residing in the duchy increased from 150 in 1880
z zaledwie 150 osób w 1880 roku wzrosła do ponad
1,1 tys. pod koniec lat dwudziestych XX wieku. Tutaj
znalazła schronienie również duża grupa Żydów
uciekających przed prześladowaniami z terenu
III Rzeszy Niemieckiej. W przededniu wybuchu
II wojny światowej mieszkało tu około 4,2 tys. Żydów.
Po niemieckiej inwazji na Luksemburg w maju
1940 roku w obawie przed prześladowaniami
księstwo opuściło ponad 1,6 tysiąca Żydów. Nie-
mieckie władze okupacyjne bardzo szybko zaczęły
wprowadzać antyżydowskie prawa – w sierpniu
1940 roku usunięto Żydów ze służby publicznej,
we wrześniu rozciągnięto na Wielkie Księstwo tzw.
norymberskie ustawy rasowe oraz zablokowa-
no wszelkie konta bankowe należące do Żydów,

Gwiazda Dawida z napisem „Jude”. Władze niemieckie
nakazały noszenie takich oznaczeń Żydom w miastach
Rzeszy i Protektoratu (Muzeum Tradycji
Niepodległościowych w Łodzi)
A star of David with the word ‚Jude’. Jews living in the cities
of the Reich and Protectorate were ordered to wear the by
the German occupation authorities
(Museum of Independence Traditions in Łódź)

„nadchodzi ciężkie doświadczenie dla Żydów. […] Bardzo ciężkie, także dla naszych
Żydów z getta litzmannstadt.”
chaim mordechaj rumkowski, 23 września 1941 r.
‘the Jews are approaching a grave experience. […] a very grave one also for our
Jews in the litzmannstadt ghetto.’
chaim mordechaj rumkowski, September 23, 1941

104