Page 76 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Czas Litzmannstadt Getto. Obrazy filmowe.

rakterze zdjęć, które nie powstały raczej bez sceno-
graficznych i reżyserskich uwag kierownika Zarządu
Getta, Hansa Biebowa, a w niektórych przypadkach za-
pewne także nie bez udziału jego zastępy – Friedricha
Wilhelma Ribbe, który dozorował zarzucony projekt mu-
2 —
Zob. T. Majewski, Getto zeum żydowskiego i kierował przygotowaniami do wy-
w kolorach Agfa. Uwagi stawy produktów getta w gmachu szpitala Heleny Wolff 2
o „Fotoamatorze” Dariusza przy ul. Łagiewnickiej.
Jabłońskiego, [w:] Między słowem
a obrazem. Księga pamiątkowa Slajdy Geneweina dają bardzo wybiórczy i zafałszo-
dla uczczenia jubileuszu profesor wany obraz getta, co uzasadnia ich krytyczną i emocjo-
Eweliny Nurczyńskiej-Fidelskiej, nalnie ukierunkowaną lekturę, jaką proponuje widzom
red. M. Jakubowska, T. Kłys,
B. Stolarska, Kraków 2005. Dariusz Jabłoński. Wspomnianą serię można z łatwością
przeciwstawić czarno-białym fotografiom z Litzman-
nstadt Getto, które wydają się być nośnikami historycz-
nej prawdy. Jest to szczególnie bezsporne, gdy po-
równujemy lokalizacje zdjęć Grossmana i Geneweina przy
placu Strażackim – uzupełniają się one jak ujęcie i prze-
ciwujęcie, z tym zastrzeżeniem, że Grossman zostawia
nam zapis tego, czego na zdjęciach Geneweina zazwy-
czaj nie widać – utrwala np. lokalizację stojącej tam szu-
bienicy. Jednak i tutaj przy bliższym wejrzeniu sprawa
staje się bardziej złożona. Fotografie wykorzystywane we
wczesnych filmach o łódzkim getcie – w sposób szcze-
gólny dotyczy to filmu Daniela Szylita – są zarówno au-
3 —
Pozostało po nich około 20 tys. torstwa Mendela Grossmana, Henryka Rossa jak i Lajba
fotografii zgromadzonych Maliniaka – fotografów zatrudnionych w Wydziale Sta-
3
w albumach Wydziału
Statystycznego. tystycznym Przełożonego Starszeństwa Żydów. Nie
wszystkie z tych fotografii powstały do celów oficjalnych.
Niektóre mają charakter prywatny (było to jeszcze moż-
4
4 —
Zarząd Starszeństwa Żydów wyraził liwe do 1942 r., kiedy to tworzenie „nieoficjalnych”
zgodę na powstanie na terenie przedstawień getta zostało zabronione), pewna zaś
getta Spółdzielni zrzeszającej część to rejestrowana przez Grossmana z narażeniem
jedenastu fotografów, którzy mieli
dysponować dwoma atelier fotogra- życia dokumentacja wydarzeń w rodzaju egzekucji czy
ficznymi – przy ul. Brzezińskiej 11 deportacji, po których nie miał zostać żaden ślad. Status
i ul. Lutomierskiej 34; zob. notatka tych trzech odmian dokumentacji nie może być jedna-
z dni 10-13 stycznia 1942 r.,
[w:] Kronika getta łódzkiego/ kowy, choć ich użycie jako materiału wizualnego w fil-
Litzmannstadt Getto 1941-1944, mach niekoniecznie respektuje ów fakt. Oficjalne zdję-
tom II 1942, oprac. i red. naukowa cia przeznaczone do celów urzędowo-propagandowych
J. Barnowski, K. Radziszewska,
A. Sitarek, M. Trębacz, J. Walicki, były selektywne w sposobie ukazywania rzeczywistości,
E. Wiatr, P. Zawilski, Łódź 2009, często inscenizowane, co nie wyklucza rzecz jasna moż-
s. 22. liwości posłużenia się nimi jako formą świadectwa his-
torycznego, wymaga to jedynie ostrożności i świado-
mości zmiany ramy interpretacyjnej.
Z przekazów świadków wiemy, że Mendel Grossman
dysponował dwoma aparatami fotograficznymi – jednym

74 Tomasz Majewski