Page 77 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb „Między miasteczkiem i Łodzią. Opowieść o miłości”.

czająco dowiodła swojego męstwa, więc nie możecie tego tak łatwo odrzucać.
A ponadto… nie zapominajcie o jeszcze jednej stronie… – reb Fajwel wzniósł
oczy ku niebu.
W taki oto sposób rozmowa i spór toczyły się całymi godzinami, aż do Hawdali,
kiedy zarządca zaprzągł konia do bryczki i odwiózł gości do miasta.
Jankew przysłuchiwał się tym rozmowom z wielką ciekawością. Jakiś czas
temu uzyskał zgodę reb Fajwla, aby z jego szafy na święte księgi w kantorze
brać każdą książkę, jaką tylko zechce. Czytał więc o ruchu Chibat Cijon i o sy-
26
jonizmie. Wiedział, że „szekli” akurat nie kupują bogaci Żydzi, lecz prosty lud,
27
i sam myślał, że jak tylko nazbiera dość pieniędzy, kupi sobie takiego „szekla”.
A przecież, ilekroć otwierał szafę reb Fajwla, ciągnęło go bardziej do powie-
ści. I faktycznie był teraz zanurzony w powieści pt. „Stempeniu”, dzieła pisarza
o dziwnym nazwisku Szolem-Alejchem . Była to historia o muzykancie grającym
28
na skrzypcach, czarodzieju, który miał liczne romanse, a jednocześnie był bar-
dzo nieszczęśliwym człowiekiem, ponieważ nie mógł dotrzeć do prawdziwego
smaku miłości – a jego serce pozostawało wiecznie nienasycone. Tak, to co się
działo w jednym człowieczym sercu wciąż bardziej interesowało Jankewa niż
inne tematy.
Było tak, ponieważ stale szukał źródła ludzkich cierpień i zła w człowieku.
Nie mniej i nie więcej. Zrozumiał, że bez tej wiedzy nie można niczego zrobić ani
dla ludzi, ani dla Boga.

3

Akurat wypadał szabas, kiedy Abraszka skończył dziesięć lat.
– Wszak czytałeś Dos klejne menczele Mendelego Mojcher-Sforima –
29
zwrócił się reb Fajwel do Jankewa. – Autor powiada tam, że Żydzi nie pamiętają
dnia swoich urodzin, ale pamiętają o rocznicach śmierci. No, ale my wyprawimy

26 Chibat Cijon (Umiłowanie Syjonu) – przedsyjonistyczna organizacja polityczna działająca od lat
80. XIX wieku.
27 Szekle były coroczną składką na stworzenie siedziby dla narodu żydowskiego w Palestynie, która
była symbolem przynależności do ruchu syjonistycznego.
28 Szolem Alejchem to popularne przywitaniem w języku jidysz, oznaczające: „Pokój wam”. Szolem
Rabinowicz (1859–1916), który jest jednym z klasyków literatury jidysz, autorem 40 tomów opo-
wiadań, powieści i humoresek znanych na całym świecie, przyjął tę formułę za swój pseudonim.
Jego Stempeniu opowiada o miłości żydowskiego żonatego skrzypka do Rachele, w której zako-
chuje się z wzajemnością w dniu jej ślubu.
29 Mały człowieczek autorstwa Mendele Mojchera Sforima (właśc. Szolem Jakow Abramowicz; 1836–
1917), klasyka nowoczesnej literatury jidysz, który nazywany był „dziadkiem” literatury żydowskiej. 77