Page 180 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb „Między miasteczkiem i Łodzią. Opowieść o miłości”.

ostrzegłem, że wciąż jeszcze jestem synem bogacza… że dla mnie to całe ich
gorączkowe gadanie to dziecinada, do tego niebezpieczna. Nawet wojna nie
otworzyła im oczu. Wręcz przeciwnie. Oczekują, że Mesjasz zejdzie z pola walki.
Chcą zmienić naturę człowieka – ni mniej ni więcej. Spójrz… Widzisz jak jeden
z nich wpycha drugiemu do kieszeni ulotki? Teraz nie ukrywają się już przed
ochraną… tylko przed innymi chasydami… i przed rodzicami.
– Co to za ulotki? – zaciekawił się Jankew.
– U nich nazywa się to „literatura”, biada nam! „Li-te-ra-tu-ra”! – zawołał
z sarkazmem, unosząc palec.
Jankew pomyślał o broszurach, które dał mu do przeczytania Lejb Garbus:
„O czym każdy robotnik powinien wiedzieć i pamiętać” czy „Hagada na Pesach
w nowym stylu”. Idee Lejba były wyłożone w nich zwykłym językiem, prostym
jidysz, jednak to, co rozbudziły w Jankewie, nie było już wcale takie proste. Roz-
paliły w nim ciekawość.
– Chodź, podejdźmy do nich – pociągnął Barucha za rękaw.
Baruch nie dał się pociągnąć.
– Ja nie! – zawołał i uwolnił się z uścisku ręki Jankewa.
– Czego tak się boisz? Przecież cię nie zamordują – nie rozumiał Jankew.
– Nie bądź taki pewny. Dla swoich ideałów, jak to nazywają, gotowi są wła-
snych rodziców zamordować. Piękne słowa to ich specjalność.
– Masz na myśli bundystów?
– Bundystów, bolszewików, anarchistów, poalejsyjonistów, czort jeden ich
wie. Z takim samym zapałem, z jakim kiedyś tańczyli chasydzki taniec, tańczą
teraz taniec diabelski, bandycki, buntowniczy. Niech mnie kule biją, jeśli wiem,
jak jesziwa i bejt midrasz ich do tego doprowadziły.
– Ja wiem jak – chciał powiedzieć Jankew, ale się powstrzymał. Ustąpił
Baruchowi i tego dnia nie podeszli do rozmawiających młodych ludzi. Rozmowa
z Baruchem była dla niego ważniejsza. Było coś w sympatycznej twarzy Baru-
cha, w jego pogodnym spojrzeniu, w którym jak światło i cień rozbłyskiwały na
przemian pragnienie radości i bolesna rozpacz, co go przyciągało, wzywało,
pomimo całej powściągliwości Barucha i jego „ostrzeżeń”. Jankew wyczuwał, że
mają coś ze sobą wspólnego, ponieważ i w Baruchu wrzał bunt, gniew, niechęć
i zawziętość. Różnica między nimi polegała jedynie na zabarwieniu tych uczuć:
uczucia Barucha były zabarwione zwątpieniem, a Jankewa – zaufaniem. Dlatego
też Jankew musiał być silniejszy, bardziej aktywny w poszukiwaniu sposobów
pogłębienia ich przyjaźni. Jednak wstrzymywał się jeszcze przed dzieleniem się
z Baruchem swoimi skrytymi myślami.
Kiedy Jankew wracał ze sztibla razem z reb Zejwlem Malkesem i chasydami,
nie przysłuchiwał się ich rozmowom. Rozglądał się po ulicach. Zewsząd wycho-
dziły mu naprzeciw zmęczone, blade twarze. Całe miasto było jak wielki, chory
organizm. Jankewowi wydawało się, że przez swoją przyjaźń z Baruchem, synem
180 bogacza, jeszcze dotkliwiej odczuwa cierpienia tego chorego miasta.