Page 605 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb - Listy do Abraszy.

Pan Ząbek bierze udział w obławie, jaka pewien czas później odbywa się
w naszym domu. Dowódca Kripo, Herr Suter 406 we własnej osobie, z całym
towarzystwem niemieckich kripowców, dokonują gruntownej rewizji. Ale nie od-
krywają piwnicy, którą zdążyliśmy zakamuflować. Wstawiliśmy fałszywą ścianę
przy zejściu, która zasłoniła schody. Pan Suter i jego ludzie przeczesują wszystko
w pokoju i kuchni. Gdy odchodzą, nakazują ojcu iść z nimi.
Wszystko we mnie rwie się, by paść Suterowi do stóp i błagać, żeby zabrał
mnie zamiast ojca. Ale stoję jak znieruchomiała. Twarz taty staje mi przed oczami.
Jego zapadnięte policzki płoną charakterystyczną czerwienią chorego na płuca.
Brązowe, szkliste oczy, którymi nam się przygląda, zdradzają wysoką temperaturę
i wątpliwość, czy nas jeszcze zobaczy. Prowadzą go do „czerwonego domku”
407
– do Kripo. My, a z nami sąsiedzi z podwórza, patrzymy za odchodzącym tatą,
wyprostowanym, lekko kołyszącym się na nogach.
Zastanawiam się, jak tata może tak iść. Skąd bierze siłę? Gdy biblijny Izaak
szedł na akedę 408 , jego krok był lekki, ponieważ o niczym nie wiedział, ufał swemu
ojcu, Abrahamowi, i Bogu. Gdy Żydzi szli na Kidusz ha-Szem 409 , kryli w sercach
wiarę. Ale tata? Jakie to światło w jego duszy towarzyszy mu w drodze do „czer-
wonego domku”? W mroku tej chwili, bez Boga w sercu, bez wiary – co pozwala
mu unosić dumnie głowę? Trudno jest być bohaterem w getcie. A może ojciec
wcale nie stracił wiary i postrzega swoją obecną drogę jako kontynuację dawnego
pobytu w więzieniu, wciąż uważając się za bojowca, który dostępnymi sobie dziś
marnymi środkami przeciwstawia się nieprawości? Czy może krok Jankewa jest
tak dumny po prostu dlatego, że my, jego dzieci, przyglądamy się jego odejściu?

Ojciec dostaje swoją porcję razów podczas przesłuchania w „czerwonym dom-
ku”, gdzie oczekują od niego, że przyzna się do posiadania przed wojną udziałów
w koszernej restauracji Feldmana przy Piotrkowskiej. Całe szczęście szybko
mdleje. Gdy leży na podłodze w piwnicy Kripo, przychodzi pan Ząbek i podaje
mu kilka kropel waleriany. Płacze i uskarża się, że on, pan Ząbek, nie zasługuje
na przebywanie w pobliżu taty i tata powinien napluć mu w twarz. Skarży się, że
traci zmysły na wieść o nieszczęściu w Zduńskiej Woli, gdzie przebywali jego żona

406 Herr Suter jest jednym z bohaterów Drzewa życia Chavy Rosenfarb.
407 Siedziba Kripo na terenie łódzkiego getta znajdowała się w budynku parafialnym kościoła Wnie-
bowzięcia Najświętszej Maryi Panny przy ul. Kościelnej 8, który był z czerwonej cegły, stąd jego
kolokwialna nazwa.
408 Akeda (hebr.) – dosł. związanie Izaaka – termin dotyczący biblijnej opowieści z Księgi Rodzaju
o ofiarowaniu przez Abrahama pierworodnego syna Izaaka.
409 Kidusz ha-Szem (hebr.) – dosł. uświęcenie Imienia [Bożego], aktywne poświęcenie życia za wiarę,
synonim męczeństwa. 603