Page 439 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb - Listy do Abraszy.

życiu. Mam więc nadzieję, że wreszcie moje pytania nie przepadną jak kamień
rzucony w wodę, tylko że mi na nie odpowiesz.
Myślę dużo o powrocie do Polski, żeby tam czekać na moich bliskich. Tam,
w brzydkiej, brudnej Łodzi, gdzie kiedyś „stała moja kołyska”. Chcę, żeby Łódź
dowiodła mi, iż moje wspomnienia mają podstawę w rzeczywistości. Pragnę
wdychać powietrze miejsc, które muszą jeszcze nosić w sobie tchnienie naszego
dawnego życia. Moja chęć, by tam pojechać, jest tak samo silna jak wola, by
czym prędzej uciec z tej przeklętej, niemieckiej ziemi.
Myślami wędruję często po ulicach i uliczkach Łodzi. Zastanawiam się, czy
Polacy odbudują pomnik Kościuszki 309 , który zniszczyli naziści. Może zrekon-
struują spalone szule 310 oraz synagogę przy Alei Kościuszki 311 , żeby budynki
te świadczyły swoją pustką o minionej bezpowrotnie przeszłości. Tęsknię za
ceglastoczerwonymi murami fabryk z ich nieustającym szumem, a nawet za
ceglastymi kominami fabrycznymi, chociaż widok każdego z nich będzie mi
przywodził na myśl kominy Auschwitz. Tęsknię za placami targowymi, za szko-
łami i klubami, bibliotekami, za zgiełkiem społecznego i politycznego życia, za
atmosferą religijnej i artystycznej rebelii. Tęsknię za moimi Bałutami, za naszym
podwórkiem przy ulicy Nowomiejskiej, za ulicami, którymi chodziłam do szkoły,
na zbiórki SKIF-u, do gimnazjum i na moje lekcje tańca. Tęsknię za parkami, do
których chodziłam na wagary z Markiem i za ukrytymi zakątkami miasta, gdzie
wieczorami wędrowałam z Tobą.
Przypominam sobie dzień, kiedy po raz pierwszy pojawiłeś się na scenie
mojego życia, Abraszo. A Ty, czy pamiętasz? Czy chcesz pamiętać? Obdarz mnie
odrobiną Twojego ciepła, drogi Abraszo. Pokaż mi choć rąbek Twojej pięknej
duszy. Całuję Cię.

Twoja Miriam

*

W żydowskim gimnazjum społecznym, do którego zaczynam uczęszczać,
panuje surowa atmosfera. Uważam jednak, że i tak mam szczęście, ponieważ
obecność Wierki, a także Malki Cederbojm i Sorki Fidler, zapewnia mi w pewien
sposób swojski klimat podczas przerw. Malka straciła rok nauki. Wowa nie mógł
pozwolić sobie na to, by w tym samym czasie płacić czesne za troje dzieci, Malka

309 Pomnik Tadeusza Kościuszki został odbudowany i odsłonięty w 1960 r.
310 Szul (jid.) – bożnica, synagoga, a także dom modlitwy, czasami określano tym słowem szkoły.
311 Synagoga postępowa przy alei Kościuszki została spalona w listopadzie 1939 r., a potem roze-
brana. Do dziś w jej miejscu jest pusty plac. 437