Page 33 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb - Listy do Abraszy.

patyku wyglądały one niczym wielka, kolorowa kiść winogron. Tak mówił ojciec,
ponieważ ani ona, ani Wierka nie wiedziały, jak taka kiść wygląda.
Ojciec prowadził je wzdłuż Sambationu , rzeki szabesowej , która odpoczywa
26
27
nie tylko w sobotę, ale każdego dnia; a nad jej brzegami mieszkają szczęśliwi
Czerwoni Żydzi , którzy nic nie wiedzą o galucie, rozproszeniu. W tej oto Nibylandii
28
mieszkał dobry Doktor Bum-Bum, którego Abrasza przemienił potem w postać
ze swojej sztuki marionetek. Dobry Doktor Bum-Bum jak kukułka z zegara
wskakiwał do domu, w którym jakieś dziecko leżało w łóżku chore, po czym
wyczyniał takie śmieszne sztuczki, że choroba opuszczała posłanie i dziecko
od razu stawało się zdrowe.
W tamtym czasie, w piątek wieczorem, chodziło się w gości do Cederbojmów,
którzy również mieszkali na Bałutach, za Łódką – rzeką-rynsztokiem, od której
nazwę wzięło całe miasto. Ponieważ w łódzkich fabrykach farbowano materiały
na czerwono, wody Łódki były czerwone.
Kiedy jednego takiego wieczoru przechodzono obok rzeki, Wierka powiedziała:
„Łódka jest tutejszym Sambationem, prawda tatusiu?”.
Nazajutrz, w szabes, ciocia Rachela zstąpiła z czwartego piętra niczym
z wysokiej góry na ulicę Nowomiejską, niosąc w rękach garniec czulentu , aby
29
rodzina jej siostry Binele mogła spróbować prawdziwego łódzkiego japcoka .
30
Więc rodzina spróbowała i przekonała się, że ma on niebiański smak, z którym
mogły porównywać się tylko anioły z tej Nibylandii.
Ale potem ta Nibylandia stała się swoją odwrotnością. Doktor Bum-Bum zaczął
nosić swój biały kitel wywrócony na lewą stronę, zieloną i ozdobioną swastykami.
Palcami zimnymi niczym sople lodu dotykał wszystkich dzieci, które przychodziły
przez drzwi do tej odwróconej Nibylandii. Wody Sambationu stały się purpurowe
od krwi Czerwonych Żydów.
Wówczas matka powiedziała do Miriam: „Tańcz dalej, Miriamko…”. A ona
z Wierką pobiegły do łaźni, aby się wykąpać na następny, odwrócony szabes –
czarny szabes. A wraz z nimi poszli też ciocia Rachela i wujek Szaja, i inne ciocie
Miriam, i babcia Hindela, i dziadzio Josel, i kuzyni z kuzynkami, a także sąsiedzi,

26 Sambation – mityczna rzeka, za którą miało się schronić dziesięć zaginionych plemion izraelskich,
po których zaginął ślad.
27 Według legendy Sambation płynie przez sześć dni w tygodniu, odpoczywając w szabes, jak Żydzi.

28 Legenda o Czerwonych Żydach została spopularyzowana w literaturze żydowskiej przez Szolema
Jakowa Abramowicza, znanego jako Mendele Mojcher-Sforim, w wydanej przez niego w 1878 roku
książce pt. Podróże Benjamina Trzeciego.
29 Czulent – tradycyjna potrawa kuchni żydowskiej, której przygotowanie polega na wolnym dusze-
niu koszernego mięsa z fasolą, cebulą i kaszą.

30 Dialektalne (łódzkie) określenie czulentu. 31