Page 63 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Roman Kent "Jedynym wyjściem była odwaga".

dotyczące przesiedleń i deportacji nie były wiarygodne, ponieważ kro-
nikarze nie mieli pojęcia o miejscu pobytu osób, które zliczali.
Wydział Kroniki, podobnie jak wszystko w getcie, był bacznie obserwo-
wany przez Rumkowskiego. Ponieważ kontrolował on treść obwieszczeń
i oświadczeń, z pewnością pilnował też, aby nigdy i nigdzie nie pojawiła się
żadna negatywna wzmianka na jego temat. Z czasem chciał pozostawić
po sobie spuściznę, opisującą w superlatywach nieomylnego przywódcę
pracującego dla dobra swojego ludu.
Oprócz prasy, Rumkowski kontrolował także dystrybucję żywności,
policję, sądy, więzienia, kierowników warsztatów produkcyjnych, a także
walutę getta. Zasadniczo podlegały mu wszystkie wewnętrzne instytu-
cje getta. W rzeczywistości był dyktatorem, który nie chciał zrozumieć,
że spełnia jedynie kaprysy Niemców. Jakiekolwiek protesty przeciwko
jego polityce były zabronione. Strajki robotnicze, spowodowane głodem
i nadmiernym obciążeniem pracą, przypisywał „nieodpowiedzialnym
elementom” (czyli bundowcom i komunistom). Pomimo ciągłych zgonów
i wywózek tysięcy więźniów getta, normy produkcyjne dla gettowych
warsztatów nieustannie rosły. Rumkowski mawiał, że getto łódzkie pra-
cuje jak zegarek, powtarzając ową sentencję we wszystkich oficjalnych
orędziach.
Powołana przez Niemców Rada Starszeństwa Żydów nie miała żadnej
władzy, stanowiła tylko pieczątkę dla niemieckiej polityki. W końcu
stało się oczywiste, iż wszelkie szlachetne intencje, jakie mógł żywić
Rumkowski, z których najważniejszą było ratowanie dzieci, oraz prawie
wszystkie jego wysiłki na rzecz mieszkańców getta, spełzły na niczym.
Udało mu się udowodnić stare twierdzenie, że władza demoralizuje, zaś
władza absolutna demoralizuje całkowicie. Stał się samozwańczym
Królem Żydów, niedopuszczającym żadnych sprzeciwów.
36
Łódzkie getto zostało utworzone w 1939 roku jako jedno z pierwszych ;
w 1944 roku zostało zlikwidowane jako ostatnie. Niezależnie od całego zła,
którego tam doświadczyliśmy, statystycznie więcej z nas przeżyło w getcie
niż w obozach koncentracyjnych. Choć zmuszono nas do życia w zamknię-
tej dzielnicy, odizolowanej od świata, nie byliśmy jednak stale wydawani

36 Decyzja o utworzeniu getta zapadła w końcu 1939 roku, a zarządzenie prezydenta
policji określające obszar dzielnicy i zasady przesiedlenia zostało ogłoszone 8 lutego
1940 roku w „Lodscher Zeitung”.

63