Page 62 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Roman Kent "Jedynym wyjściem była odwaga".

34
getta proponowane mu przez Chaima Rumkowskiego , niesławnego
Aelteste (Przełożonego Starszeństwa Żydów).
Ojciec był nieustannie namawiany, szczególnie przez swojego ser-
35
decznego przyjaciela doktora Józefa Klementynowskiego , do przyjęcia
ważnego stanowiska, na przykład dyrektora fabryki wyrobów skórza-
nych czy warsztatów krawieckich. Miał na to zawsze jedną odpowiedź:
„Gdybym przyjął takie stanowisko, to po wojnie nie mógłbym ludziom
spojrzeć w oczy”.
Byłem wówczas zbyt młody, aby zrozumieć, co ma na myśli. Z wiekiem
jego podejście stało się dla mnie jasne, a był to tylko jeden z powodów, dla
których mój ojciec był tak bardzo szanowany przez wszystkich, którzy go
znali. Nigdy nie przehandlowałby swoich przekonań za chwilowy zysk.
Aby zrozumieć, co się działo w łódzkim getcie, trzeba poznać bliżej
osobę odpowiedzialną w pierwszym rzędzie za jego codzienne funkcjo-
nowanie. Był to Chaim Mordechaj Rumkowski, którego Niemcy wybrali
na Przełożonego Starszeństwa Żydów. Pod jego kierownictwem powstały
najważniejsze wydziały funkcjonujące w okresie przejściowym. Rum-
kowski zorganizował policję, straż pożarną, wydział gospodarczy
i socjalny, był także odpowiedzialny za nadzorowanie przeprowadzek
łódzkich Żydów do getta przed jego oficjalnym odcięciem od świata
zewnętrznego.
Później Rumkowski powołał dodatkowo archiwum, wydział sta-
tystyczny, urząd stanu cywilnego, biuro rejestracji i radę rabinacką.
Organizatorem i kierownikiem wszystkich tych agencji był jego zausznik
Henryk Neftalin.
Na koniec Rumkowski utworzył Wydział Kroniki pod kierownictwem
tego samego doktora Klementynowskiego, który usiłował przekonać
mojego ojca do przyjęcia wysokiego stanowiska. „Kronikę” wydawano
niemal codziennie; przypuszczalnie podawała ona wszelkie dane staty-
styczne zebrane poprzedniego dnia. Jednak owe powierzchowne raporty
nie wspominały ani słowem o cierpieniu ludności getta. Informacje

34 Chaim Mordechaj Rumkowski (1877-1944) – Przełożony (Prezes) Starszeństwa Żydów
w Łodzi od 1939 roku do likwidacji getta, organizował istnienie żydowskiej dzielnicy;
postać kontrowersyjna ze względu na jego współpracę z niemiecką administracją.
35 Józef Klementynowski – w getcie kierował Wydziałem Archiwum, od lutego 1943 roku
Kasą Pożyczkową. Wywieziony w sierpniu 1944 roku i zamordowany w Auschwitz.

62