Page 26 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Getto walczy" Marek Edelman

47
pierwsze piątki „Cukunftszturmu” . Praca rozwija się, komitet Cu-
kunftu łączy się z komitetem Skifu (Henoch Russ, Abramek Borten-
48
49
sztein, Lejb Szpichler , Abram Fajner, Miriam Szyfman , Mojszełe
51
52
Kaufman , Rywka Rozensztajn , Fajgełe Peltel, Welwł Rozowski , Jan-
50
53
54
kiel Gruszka , Szłojme Paw , Marek Edelman).
W 1941 r. powstaje Sektor Młodzieży przy Żydowskiej Samopomo-
cy Społecznej , filarem jego jest Cukunft. Docieramy do najszerszych
55
rzesz młodzieży. Prelegenci nasi prowadzą koła młodzieżowe, które

47 Grupy samoobrony złożone z działaczy Cukunftu wzorowane na bundowskiej milicji ochrania-
jącej manifestacje i spotkania organizowane przez partię w okresie międzywojennym. Decyzję
o powołaniu Cukunfszturmu podjęto 14 stycznia 1942 r.
48 Lejb, Lajbel Szpichler (?–1942/1943) – działacz Cukunftu, instruktor organizacji bojowej
Bundu. Według relacji Władki Meed, miał wraz z żoną, dzieckiem i szwagierką starać się
wyemigrować w 1943 r. przez Hotel Polski.
49 Miriam Szyfman (1915–1943) – działaczka Cukunftu, kolporterka prasy podziemnej. Walczyła
w powstaniu w getcie w szeregach ŻOB. Ranna w nogę, popełniła samobójstwo w szpitalu
przy ul. Gęsiej 6.
50 Mojsze Kaufman (1908–1943) – członek Komitetu wileńskiego Bundu skierowany do pracy
w getcie warszawskim.
51 Ryfka Rozensztajn, Stasia Rozowska, „Stasia” (1912–1999) – absolwentka Akademii Sztuk
Pięknych w Warszawie, działaczka Skifu; ukochana Marka Edelmana. Po wojnie wyemigrowała
do Nowego Jorku.
52 Welwł (Welwel) Rozowski (1916–1943) – student Uniwersytetu Warszawskiego, w getcie zaj-
mował się organizacjami Cukunftu, działacz Bundu. W 1942 r. uciekł z pociągu jadącego
do Treblinki. Dowodził jedną z grup w powstaniu w getcie warszawskim. Po jego zakończe-
niu ukrywał się wraz z Markiem Edelmanem, po zadenuncjowaniu przez polskiego koleja-
rza został aresztowany i zabity.
53 Jankiel Gruszka (?–1942?) – działacz Cukunftu; zginął w ośrodku zagłady w Treblince.
54 Szlojme Paw – działacz bundowski z Łodzi, w czasie wojny znajdował się w getcie warszawskim.
55 Żydowska Samopomoc Społeczna, ŻSS – oficjalna organizacja pomocy społecznej. Prezesem ŻSS
był Michał Weichert (do lipca 1944 r.). Pod szyldem ŻSS działały różne organizacje społeczne
i kulturalne, m.in. CENTOS, TOZ, ORT. Lokalne jednostki ŻSS zajmowały się tworzeniem
i zaopatrywaniem schronisk dla uchodźców, sierocińców, domów starców, kuchni ludowych,
rozdzielały produkty żywnościowe.
– 24 –