Page 24 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Getto walczy" Marek Edelman

narodu żydowskiego, ale wybryki żołdactwa upojonego zwycięstwem.
Natomiast stronnictwa polityczne i ugrupowania społeczne są inne-
go zdania.
W styczniu 1942 r. odbywa się konferencja międzypartyjna. Wszyst-
kie stronnictwa stają na stanowisku, że jedyną godną odpowiedzią
jest akcja zbrojna. Po raz pierwszy pada wówczas ze strony organizacji
„szomrowych” i „chalucowych” konkretna propozycja zawiązania or-
ganizacji bojowej. W naszym imieniu zabierają głos M[aurycy] Orzech
i A[brasza] Blum. Zajmują oni stanowisko, że wystąpienie zbrojne może
mieć powodzenie jedynie w porozumieniu i współdziałaniu z ruchem
konspiracyjnym polskim. Nie dochodzi jednak wówczas jeszcze do
37
utworzenia wspólnej organizacji bojowej .
My tworzymy w porozumieniu z Polskimi Socjalistami (skrajna lewi-
ca PPS) pierwszą organizację bojową. Do Komendy należą: Bernard,
Abrasza, „Berek”. Organizuje się pierwsza piątka instruktorów – Lie-
39
38
beskind (z Łodzi) , Zygmunt Frydrych , Lejb Szpichler , Abram Faj-
40
41
ner , Marek Edelman. Zaczynamy naszą pracę od teoretycznego wy-
szkolenia. Zupełny brak broni uniemożliwia nam rozszerzenie działalno-
ści. Praca ogranicza się więc właściwie do ciągłych wywiadów wśród
gestapowców i tym samym do ostrzegania ludzi przed ewentualnymi
42
„wsypami”. W wywiadzie pracują: Pola Lipczyc , Cywia Waks, Zośka
37 W obliczu napływających do getta warszawskiego informacji o masowych mordach dokony-
wanych przez Niemców przedstawiciele partii politycznych i organizacji młodzieżowych
rozpoczęli rozmowy o podjęciu wspólnej akcji zbrojnej. W wyniku tych działań w marcu
1942 r. powołany został Blok Antyfaszystowski, w którego skład weszły: Polska Partia
Robotnicza i Poalej Syjon-Lewica. Następnie przyłączyły się doń Haszomer Hacair, Dror
i Poalej Syjon-Prawica.
38 Natan Liebeskind (?–1942) – działacz Bundu z Łodzi, w getcie warszawskim instruktor
organizacji bojowej.
39 Załmen Fraydrych, Fridrich, „Zygmunt” (1911–1943) – działacz bundowski, instruktor wyszko-
lenia oraz łącznik ŻOB, przemycał do getta broń, zastrzelony przez Niemców we wsi Płudy.
40 Lejbl Szpichler (?–1942) – działacz Cukunftu, instruktor organizacji bojowej Bundu.
41 Awram Fajner, Feiner (?–1943) – instruktor organizacji bojowej Bundu; w czasie powstania
dowódca grupy bundowskiej.
42 Pola Lifszyc (?–1942) – kierowniczka kółka dramatycznego i reżyserka w teatrzyku Skifu
przy ul. Krochmalnej 20, kolporterka prasy bundowskiej. W czasie akcji ekstermina-
cyjnej w 1942 r. sama udała się na Umschalgplatz, by pojechać w wagonie wraz z matką.
– 22 –