Page 374 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi - Chava Rosenfarb. Drzewo życia - tom drugi.

bardzo chcą jej słuchać… Przecież w tej opowieści zawarta jest odpowiedź,
prawdziwa odpowiedź”. Poczuł, że jego serce wypełnia się, a słowa cisną na usta.
Usłyszał głośne burczenie w brzuchu swojego sąsiada, reb Grina, i zauważył,
jak młodzi wpatrują się w macę na stole. Dobrze, w ten sposób właśnie dzięki
burczącym żołądkom Hagada uzyskała swój prawdziwy smak. Wzniósł kielich
i cała jego istota oddała się pieśni, a wraz z nim śpiewały burczące brzuchy: „Oto
(zapowiedź ta) utrzymała praojców naszych i nas; gdyż niejeden (wróg) powstał
przeciw nam, aby nas zniszczyć, lecz w każdym wieku i pokoleniu powstawali
przeciw nam, by nas zniszczyć, ale Najświętszy, pochwalony on, ocalał nas z ich
rąk…” – Zdrowe oko Chaima spoczęło na kielichu, który stał przygotowany
14
dla proroka Eliasza. Coś w Chaimie rozbrzmiewało prosząco, niemal dziecinnie.
Wzniósł w górę obie ręce: „I wysłuchał Wiekuisty głosu naszego i widział dręczenie
15
nasze…” – Jego głos się załamał, zadrżał, a on sam zapłakał, nie wiedząc, że
płacze. A z boku siedziała jego Rywka, i ona również płakała, nie wiedząc, że
płacze. Blade twarze młodzieży ze zdumieniem spoglądały szeroko otwartymi,
brązowymi oczyma. „I wywiódł nas Wiekuisty z Egiptu” – Chaim sączył słowa
wilgotne i upajające – „nie przez pośrednictwo anioła, ani przez pośrednictwo
serafina, ani przez jakiegokolwiek innego wysłannika, ale Najświętszy, pochwa-
lony On! W chwale Swej i samowolnie, jak powiedziane: I przechodzić będę przez
16
kraj Egiptu tejże nocy…” Potem, ze łzami w oczach, pełni radości, zaśpiewali
17
Dajenu , a reb Chaim kontynuował: „W każdym wieku Izraelita powinien się tak
uważać, jak gdyby sam został wyswobodzony z niewoli egipskiej… Nie samych
tylko ojców naszych wybawił Najświętszy, niech będzie pochwalony, lecz i nas
wraz z nimi wybawił…” 18
W tym momencie reb Chaim zobaczył, jak Mojsze Ejbuszyc pochyla się do
swojego syna Szlamka, po czym dotarły do niego słowa, które ojciec szepcze
mu na ucho:
– Getto, rozumiesz, jest takie samo jak kraj egipski. Żydzi, którzy wyszli
z Egiptu, wrócili do Góry Synaj i dostali Torę… Ich cierpienia były dla nich naucz-
ką. Gdy my się stąd wydostaniemy… naszym obowiązkiem będzie iść na nowy
Synaj… wspiąć się wysoko…
Reb Chaim poczuł, że wszystko się w nim przewraca. Ale musiał sobie jakoś

14 Hagada…, s. 16.
15 Tamże, s. 19.

16 Tamże, s. 21.
17 Dajenu – tradycyjna pieśń pesachowa, dziękująca Bogu za wszystkie dary, którymi obdarzył Naród
Wybrany, wyzwalając go z niewoli egipskiej, dając mu Torę i Szabat. Słowo „dajenu” znaczy „już
by wystarczyło”.
372 18 Hagada…, s. 33.