Page 273 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi - Chava Rosenfarb. Drzewo życia - tom drugi.

oszukany i wyśmiany przez ubogiego wałkonia. Ale wstrzymał rękę. Kiwnął tylko
głową w stronę Berkowicza i wykrzyknął: – Ale kłamać potrafisz, co?!
– Szybciej niż pisać pochlebstwa.
Stary odwrócił się, jakby szukał pomocy u brata. – Masz ich oto, Josefie! Przy
wszystkich pięknych zaletach to bezwstydni kłamcy! Czy można się dziwić, że
świat nas nienawidzi?!
Oczy Berkowicza z wewnętrznej ciemności i pustki zajaśniały dziwnym ostrze-
gawczym, niemal triumfalnym blaskiem. Miarowym krokiem ruszył w kierunku
drzwi, odwracając się przy nich ku staremu, jakby chciał się upewnić, że jego
wzrok dotarł do zamierzonego celu.
I rzeczywiście, w mgnieniu oka coś się z Prezesem stało. – Czekaj! – zawołał
i podszedł do biurka. Oderwał kartkę z bloku papieru, aby w pośpiechu coś na
niej napisać. Podszedł do Berkowicza z kwitkiem: – Proszę, będziesz dozorcą
11
na placu warzywnym . – Kpiący, pyszałkowaty uśmiech i dziecinne pragnienie
zemsty błysnęło w jego oczach. Gdy tylko Berkowicz zniknął, zwrócił się do Józe-
fa: – Dałem mu, czego chciał! Ale nie bój się. Ta posadka jeszcze da mu poznać
moją władzę. To się nazywa psychologia, rozumiesz mnie.

*

Jednego człowieka w getcie pan Rumkowski darzył rzeczywistym respektem,
nie zwracając uwagi na to, że jest on młodzieńcem przed trzydziestką, słuchał
jego rad, jak uczeń słucha nauczyciela.
13
Herr Schatten był Żydem niemieckim. Przybył do Polski przez Zbąszyń .
12
Jednak nie zważając na stuprocentową żydowską krew, uważał się za Niemca.
Sądził, że wszystkie przeżyte nieszczęścia oraz despekt wygnania go z ojczyzny
i zamknięcia w getcie to wina innych, prawdziwych Żydów, którzy przez swe
karygodne zachowanie i szwindle sprowadzili na siebie złość Führera, a z nie-
go samego, Herr Schattena, uczynili niewinną ofiarę. Dlatego tu, w getcie, żył

11 Plac warzywny mieścił się na terenie przedwojennej posesji Jojny Pilicera na początku ul. Łagiew-
nickiej.
12 Postać fikcyjna, ale można w jej opisie odnaleźć pewne cechy autentycznych osób z otoczenia
Rumkowskiego.
13 Chodzi o obóz przejściowy na granicy Polski i Niemiec, który powstał w październiku 1938 r., gdy
Niemcy deportowali kilka tysięcy Żydów z polskimi paszportami. Decyzją polskich władz tylko część
z nich dostała prawo wjazdu w głąb kraju. 271