Page 92 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi - Chava Rosenfarb. Drzewo życia - tom pierwszy.

fotografia doktora Herzla . Zaraz obok stały jego buty piłkarskie, przykrywające
12
kilka blaszanych pucharów, które dostał w nagrodę jako najlepszy tancerz podczas
rozmaitych konkursów w klubie tanecznym przy ulicy Brzezińskiej. Najmłodszy
Szolem, cukunftowiec , trzymał na swojej półce całe stosy ilustrowanych wy-
13
dań specjalnych czasopisma „Folks-Cajtung”, paczkę starych numerów „Jugnt
Wekera”, kilka egzemplarzy „Kegnsztromu” i „Wolnej Młodzieży” , a pomiędzy
14
tym wszystkim jaśniała jego lśniąca trąbka, gdyż od pewnego czasu należał do
orkiestry dętej Kultur-Lige .
15
Gdy Icie Meir doczekał się własnej półki po weselu najstarszego syna Srulika,
postanowił zapełnić ją wartościowymi dziełami literatury żydowskiej. Ponieważ
uważał, że jego synowie, mimo całego swojego oczytania, nie biorą do ręki właś-
ciwych ksiąg, pewnego pięknego, jasnego dnia odwiedził księgarza Berlińskiego,
który prowadził swój interes dokładnie naprzeciwko ogrodu Froima Lozera ,
16
by wrócić stamtąd z kompletem dzieł Pereca i Szolem Alejchema (do zapłaty
17
pięćdziesiąt groszy tygodniowo), a także z biografią Bejnisza Michalewicza na
18
dokładkę.
Właśnie z powodu tej ostatniej książki „równowaga” w szafie uległa zachwianiu.
Komunista Motl nagle dostrzegł, że Bund za bardzo się rozpycha i w sposób skan-
daliczny zagarnął dla siebie aż dwie półki, podczas gdy pozostałe partie miały do

12 Teodor Herzl (1860–1904) – twórca i główny ideolog syjonizmu.

13 Cukunft (Jungt-Bund Cukunft, czyli Związek Młodych „Przyszłość”) – założona w 1913 r. najważ-
niejsza bundowska organizacja młodzieżowa w międzywojennej Polsce.
14 „Folks-Cajtung“, „Jugnt Weker”, „Kegnsztrom“, „Wolna Młodzież” – tytuły czasopism wydawanych
w międzywojennej Polsce pod patronatem Bundu.
15 Kultur-Lige (Liga Kultury) – związana z Bundem świecka organizacja kulturalno-oświatowa, zało-
żona w 1918 r. w Kijowie w celu upowszechniania kultury języka jidysz w Europie Wschodniej i Rosji.
W 1920 r., po zajęciu Kijowa przez bolszewików, główną siedzibą organizacji stała się Warszawa.
Oddziały Ligi Kultury powstały również w Wilnie i Łodzi. W 1924 r. pod patronatem tej organizacji
rozpoczęto wydawanie najważniejszego w międzywojennej Polsce jidyszowego pisma literackiego
„Literarisze Bleter”.
16 Froim Lozer (1886–1969) – tkacz z Bałut, działacz społeczny i polityczny, członek Bundu, charyz-
matyczny mówca, uważał się za mściciela nędzy Bałut i zapowiadał świetlaną przyszłość tej dziel-
nicy. Skwer na Starym Rynku nazywano na jego cześć ogrodami Froima Lozera.
17 Icchok Lejbusz Perec (1852–1915), Szolem Alejchem, właśc. Szolem Rabinowicz (1856–1916)
– dwaj wielcy pisarze języka jidysz, zwani klasykami, których twórczość dała początek nowocze-
snej literaturze w tym języku.
18 Bejnisz Michalewicz, pseud. Józef Izbicki (1876–1926) – działacz Bundu, pedagog, współtwórca
i przewodniczący Centralnej Organizacji Szkolnictwa Żydowskiego (CISZO), publicysta (m.in. „Folks-
90 -Cajtung”).