Page 406 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb "Bociany. Opowieść o sztetlu”.

nią. – Mama jest sama z siostrami... Brat z rodziną. Może powinienem wstąpić
do... do samoobrony, chociaż niewiele zrobili. To się wydarzyło tak niespodzie-
wanie. Sądzę, że każdy sam musi się przygotować. A tymczasem ja tu sobie
siedzę...
Gwałtownie poruszyła głową. Nie chciała rozmawiać o tamtym dniu.
– Gdy przyjdę jutro, przyniosę ci pozdrowienia od twojej mamy! – krzyknęła,
podniosła się i zaczęła zbiegać na dół w chabrowym wianku na włosach.
Za drugim razem, kiedy przyszła, Jankew zdobył się na odwagę i zapytał reb
Fajwela Młynarza, czy może jej pokazać, jak pracuje młyn.
Reb Fajwel był w dobrym nastroju, więc bratersko szturchnął Jankewa łokciem.
– Co się tak zarumieniłeś jak burak, ha? Oczywiście, jeśli mnie podoba się
Josel, to przecież tobie może podobać się jego córka. No, co stoisz jak gliniany
golem? Zawołaj ją i po sprawie!
Jankew zaprowadził Binele do młyna. Reb Fajwel i parobcy udawali, że tego
nie widzą, a on udawał, że nie dostrzega ich ukradkiem rzucanych spojrzeń.
Pokazywał dziewczynie, w jaki sposób kamienie młyńskie są połączone z osią,
która spaja skrzydła na zewnątrz. Wyjaśniał, w jaki sposób skrzydła obracają
kamieniami młyńskimi, pokazywał, jak wygląda mąka żytnia, a jak pszeniczna.
Wyszedłszy z powrotem na zewnątrz, Binele zadarła głowę ku skrzypiącym
skrzydłom wiatraka i wsłuchała się w szelest materiału żaglowego na ich obra-
mowaniu. Młyn wydawał dobre, przyjemne dźwięki, a boży świat zdawał się być
pełen czarów. I pełen czaru był również ten chłopak, Jankew, który często mówił
wielkie niedorzeczności, a przecież wiedział o rzeczach, o których ona nie miała
najmniejszego pojęcia.
Nie wstydziła się i pytała go o tę czy inną kwestię. Zwracał się do niej, jakby
była w wieku łobuza Abraszki. Lecz tym razem nie przeszkadzało jej to. Chciała
dobrze wszystko zrozumieć.
– Mogę się założyć, że na całym świecie nie ma drugiego takiego młyna! –
zawołała pełna zachwytu.
Zgodził się z nią:
– Masz rację, wszystkie młyny w okolicy są młynami wodnymi. Ich właści-
ciele wykorzystują dopływy Wisły. To dużo bardziej praktyczne – rzucił uczonym
słowem, którego nauczył się od reb Fajwela i jego żony.
Mówił o rzeczach zbyt dla niej trudnych. Przede wszystkim Binele nie wie-
działa, co ma na myśli, mówiąc słowo „Wisła” (jid. Wajsl). Wiedziała o dwóch
rodzajach białek (jid. wajsl): jedno to białko jaja, a drugie – białko oka. Gdy ktoś
był sprytnym złodziejem, mówiono o nim: Er kon baj dir cuganewen di wajslen
fun di ojgn . W jaki więc sposób takie białka mogły mieć swoje rzeczne dopływy
7
i przyczyniać się do pracy młyna? I w jaki sposób pracował młyn wodny? Też miał

406 7 (jid.) – Ten to ci nawet białka z oczu ukradnie.