Page 41 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Żółta gwiazda i czerwony krzyż" Arnold Mostowicz

plecy – wieczni tułacze czekali na znak, by ruszyć dalej. Okazało się, że
wysiedlanie Żydów z kolejnych domów na Zachodniej, na Wólczańskiej,
na Zawadzkiej, na Cegielnianej, a przede wszystkim na Piotrkowskiej,
która stawszy się Adolf Hitlerstrasse powinna była jak najprędzej zostać
8
Judenfrei , nie szło tak sprawnie, jak to sobie Niemcy wymarzyli.
9
Wraz z sanitariuszem dotarł do czoła kolumny. Stał tam jakiś osiłek
z żółtą gwiazdą, ale i opaską, która dawała mu widać specjalne, przeka-
zane przez Niemców, prawo do kierowania ciżbą wypędzonych . Czynił
10
to, rozkoszując się swoją nową władzą, smakując ją jak kość tukową .
11
Od czasu do czasu zwracał się bądź do pierwszych rzędów kolumny,
bądź też, z należytym szacunkiem, do stojącej obok grupy oficerów
i podoficerów SS. Z podniesioną do góry ręką prawił coś głośno, jak
prorok słowo Boże przekazujący tułaczom. Osiłek miał czerwoną twarz,
nabrzmiałą od wysiłku. Nie wyglądał na kogoś, kto zdaje sobie sprawę,
że i on jest aktorem biorącym udział w sztuce, wielokrotnie w ciągu stu-
leci granej. Chociaż kto wie, może widział w owych umundurowanych
esesmanach żołdaków towarzyszących wygnanym z Jerozolimy Żydom
w drodze do Babilonu?
Niczego nie zapomnieć? Ba!
Kolumna powoli ruszała okopami wzdłuż szarych kamienic Zachod-
niej. Szedł wolniej niż inni, aby przepuścić wlokącą się ciżbę. Na odpra-
wie otrzymał polecenie, by trzymać się zawsze końca kolumny. Od czasu
do czasu dochodziły do jego uszu jakieś pokrzykiwania niemieckie,
a stale – chrzęst śniegu wdeptywanego coraz głębiej w kocie łby jezdni.

8 Niemcy zmienili nazwę ulicy Piotrkowskiej na Hitlerstrasse pod koniec października 1939 r.
11 kwietnia 1940 r., z woli samego Hitlera, Łódź dostała nazwę Litzmannstadt. Uhonorowano
w ten sposób Karla von Litzmanna, generała dowodzącego wojskami niemieckimi w bitwie o Łódź
w czasie I wojny światowej, a potem gorącego zwolennika NSDAP (Litzmann został członkiem partii
w 1930 r.). Zob. T. Bojanowski, Łódź pod okupacją niemiecką w latach II wojny światowej (1939-1945),
Łódź 1992, s. 62-63, 65.
9 Judenfrei (niem. wolny od Żydów) – termin używany przez nazistów do określenia danego terenu
lub miasta, w którym nie zamieszkują Żydzi. Po raz pierwszy termin ten został użyty w Prusach oraz
w późniejszych latach w Austrii w XIX w.
10 Żydowska Straż Porządkowa została powołana do pomocy przy konwojowaniu ludności żydowskiej
podczas przesiedleń. Regularna Służba Porządkowa (Ordnungsdienst) powstała 1 marca 1940 r.
pod dowództwem komendanta Leona Rozenblata. Zob. O. Rosenfeld, Trzy lata Służby Porządkowej.
Obchody rocznicowe w niedzielę, 28 lutego 1943 r., [w:] Kronika , t. 5, s. 133-138.
11 Tuk – szpik z kości wołowych.
39

Mostowicz_zgck_-010214_.indd 39 14-01-31 14:37