Page 91 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Arie Aksztajn (Eckstein) - Ulica Dolna.

przypadkach plan sobie, a rzeczywistość sobie – okazało się, że kupiec, z którym
się umówił, nie przyjechał, nieważne, czy z własnej winy, czy nie. Nie miał więc
reb Mordechaj innego wyjścia jak czekać. I oto zbliża się piątek, a od kupca
nie ma żadnych wieści. Reb Mordechaj pojął, że będzie musiał tam zostać na
szabas. Ale tu miał problem: co zrobi Żyd podczas szabasu w mieście, gdzie
mieszkają sami goje? W piątkowy wieczór przenocował w karczmie, a w so-
botę ruszył na spacer dla zabicia nudy, przechadzał się ot tak między domami.
Spotykani na drodze goje spoglądali na niego ze zdumieniem: co Żyd robi
w szabas w tym miejscu? Niektórzy próbowali go nawet namówić na kieli-
szeczek. Nagle z końca ulicy doleciał do jego nozdrzy zapach gorącego jadła.
Nie do wiary, prawdziwy zapach czulentu ze wszystkimi przyprawami, i to
30
nie zwyczajnymi przyprawami, ale przyprawami z ulicy Dolnej. Zaciekawiony
wielce podążył za zapachem i dotarłszy do jakichś drzwi, ostrożnie zapukał.
Drzwi się otwierają. W progu staje wielki wąsaty goj w koszuli z podwiniętymi
rękawami, w rękach trzyma talerz czulentu. I wierzcie albo nie wierzcie, ten
goj zwraca się do niego w jidysz, i to nie w zwyczajnym jidysz, ale w jidysz
ulicy Dolnej, ze wszystkimi jego melodiami.
– Jakże to, pan szanowny mówi w jidysz? – spytał zdumiony reb Mordechaj.
– Co ma znaczyć „jakże to”? Mieszkałem tam parę lat, więc nauczyłem
się mówić w jidysz i gotować jak Żydzi. Usiądź proszę, pojesz sobie i sam się
przekonasz.
Chociaż tamten był gojem, a reb Mordechaj pobożnym Żydem, któremu
nie wolno jeść u gojów, nie miał siły na odmowę i zasiadł do posiłku. Podczas
jedzenia znaleźli, on i goj, wspólny język, znaleźli też wspólnych znajomych,
prawie rodzinę.
– Widzisz, Awrumie Lajb, sam fakt, że mieszkaliśmy razem na tej samej
ulicy, od razu sprawił, żeśmy znaleźli wspólny język. I jak napisano w świę-
tych księgach, nawet szikse , która pracuje w domu rabina, może rozstrzygać
31
w sprawach halachy .
32

30 Czulent – tradycyjna duszona potrawa kuchni żydowskiej, do której oprócz kaszy, cebuli i fasoli
dodawano czasami mięso.

31 Szikse (jid.) – nieżydowska dziewczyna.
32 Halacha (hebr.) – żydowskie prawo religijne obowiązujące w judaizmie. Zawiera zakazy i nakazy
oparte na ustnych i pisemnych przekazach. Każdego dorosłego Żyda obowiązuje wypełnianie
przykazań halachy, które regulują sposób życia Żydów, bez rozróżnienia na sferę religijną i świecką. 89