Page 42 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb - Listy do Abraszy.

kiedy przyszłam na świat. Ale co to ma za znaczenie? Rok w tę czy rok w tamtą
nie ma znaczenia sub specie aeternitatis .
40
– Mamo, ty znasz łacinę?
– Oczywiście, że znam. Znam grekę i język turecki, a także chiński. Teraz
znam wszystkie języki świata, chociaż nigdy nie uczyłam się czytać i pisać jak
należy. Ale i to nie ma żadnego znaczenia.
Ojciec odezwał się najpierw pouczającym tonem.
– Tak, jakie to ma znaczenie? Dusza wiecznie jest w tym samym wieku. Po
drugie, język duszy jest bardziej uniwersalny niż samo esperanto . A przecież
41
teraz mówimy właśnie o duszy.
Miriam popatrzyła na niego uważnie. Aż bolały ją oczy i uszy. Z jej ust wyrwał
się jęk:
– Wody...
Ojciec podał jej odrobinę wody, nie, szklankę cudownie chłodnego kefiru.
Zimą podawał szklankę ciepłego mleka, gorącego, z czapką kożuszka śmietany
na górze. Latem podawał kefir. A dzisiaj był wspaniale gorący poranek szabe-
sowy. Ojciec serwował śniadanie do łóżek. Do każdego z nich przysunął stołek,
po czym postawił na nim szklankę z chłodnym kefirem i talerzyk z kawałkiem
babki posypanej przepyszną kruszonką, którą Miriam wspaniałomyślnie oddała
Wierce, bo nie lubiła słodyczy. Tak była rozpieszczana. Dostarczywszy wszystkim
śniadanie, ojciec zaczął kartkować opowiadania Icchoka Lejbusza Pereca , by,
42
spacerując pomiędzy łóżkami w tę i we w tę, przeczytać na głos jedno z nich –
Wos hejst neszome? 43
– Tato, co to znaczy, że dusza jest ciągle w tym samym wieku? W jakim ona
jest wieku? – zapytała Miriam.
Matka spojrzała na ojca z pretensją.
– Może przestaniesz męczyć dziecko swoim filozofowaniem, Jankewie? Wi-
dzisz przecież, że jeszcze bardziej od tego gorączkuje!
Ojciec zaprzeczył jej zdecydowanie.
– Mylisz się, Binele. Gorączka Miriamki jest efektem chaosu w jej duszy,
która pragnie znowu dołączyć do całości. Nić się postrzępiła podczas ogromnej
ulewy, ale dalej chce być częścią splotu…

40 (łac.) z punktu widzenia wieczności, z perspektywy wieczności.

41 Sztuczny język międzynarodowy stworzony przez Ludwika Zamenhofa w końcu XIX stulecia.
42 Icchok Lejbusz Perec (1852-1915) – pisarz, poeta, eseista, dramatopisarz tworzący w języku jidysz
i po hebrajsku. Zaliczany do najwybitniejszych pisarzy jidysz i działaczy na rzecz podniesienia sta-
tusu kultury jidysz.
43 I.L.Perec, Co to znaczy dusza?, tł. Michał Fridman, w: Kalendarz żydowski 1985-1986, red.
40 Ewa Świderska, Warszawa: Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego 1986, s. 139-146.