Page 13 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb - Listy do Abraszy.

W wazonie na stole stało kilka pokrytych pączkami gałęzi. Kilka dni wcześniej
Balcia znalazła je ucięte pod kasztanem. Miriam była pewna, że lada dzień dojdą
do siebie, że na przykład dzisiaj rozwiną się pąki, a potem zakwitną. Ale dzisiaj
pąki wyglądały dokładnie tak samo jak wczoraj, niczym ścięte mrozem na samym
progu rozkwitu. Tymczasem na dworze, przed oknem, stało drzewo o grubym pniu
pokryte kwieciem, rozszczebiotane. To oczywiste, że drzewo jest pełne życia. Ale
dochodzenie do siebie jego obciętych gałązek nie jest takie proste. Nawet jeśli
rozkwitną, to aby dalej żyć, musiałyby mieć korzenie i kawałek ziemi.
Przypomniała sobie, że dziś jej kolej, aby odebrać zupę z kuchni naprzeciwko,
więc wstała z trudem. Złożyła list i wsunęła go pod wypchaną sianem poduszkę
na swoim posłaniu. Jej spojrzenie padło na ołówek, który wciąż jeszcze trzymała
w ręku. Powinna go zwrócić Malce. Ale szkoda już się z nim rozstawać. To piękny
ołówek, nowy, dobrze zaostrzony.
Zastanawiając się, skąd Malka go ma, podobnie jak i blok eleganckiego
papieru listowego, domyśliła się, że je po prostu ukradła albo dzięki swojemu
królewskiemu uśmiechowi zdobyła od jakiegoś angielskiego żołnierza czy belgij-
skiego studenta medycyny z UNRRA. Jeśli chodzi o zdobywanie ołówków, Malka
już wcześniej ujawniła swój geniusz. Nawet w obozie miała kawałek ołówka
wyżebrany od Hansa, niemieckiego majstra na placówce. To ona, myśląca tak
rzeczowo i krytycznie, już wtedy przymierzała się – zupełnie bezkrytycznie i nie-
rzeczowo – do pisania książki.
Miriam postanowiła zabrać ołówek ze sobą. Ścisnęła go w garści, jedynie lekko
rozluźniając palec, aby zawiesić na nim jedną z menażek. Przyszło jej do głowy,
że jej współmieszkanki i ona będą mieć dzisiaj mniej zupy niż zwykle, ponieważ
muszą się podzielić z Siedleckim. Nie przeszkadzało jej to. Jeśli o nią chodzi, to
ten człowiek może zjeść nawet całą jej porcję. Po pierwsze, za przyniesienie dobrej
wiadomości o Abraszy nie ma dość dobrej zapłaty. Po drugie, nie była głodna. To
znaczy, pozornie chciało się jej jeść – jakżeby inaczej? – ale dzisiaj głodu nie czuła.
Dziś czuła się bardzo dziwnie. Wczoraj też. Już sama nie wie, od kiedy tak się czuje.
Dobre samopoczucie miała jedynie, pisząc list do Abraszy. Tak dobrze się wówczas
poczuła, że aż się rozpłakała. Pierwszy raz. Pewnie więc była dzisiaj chora z radości.
Zorientowała się, że siedzi na stołku z trzema menażkami na kolanach, ołów-
kiem w zaciśniętej dłoni i oczami skierowanymi na Balcię i Malkę.

Malka leżała na górnej pryczy naprzeciwko, a Balcia stała na stołku i ocierała
twarz córki wilgotną szmatką. Prycza pod Malką należała do Danusi Moszkowicz,
najmłodszej więźniarki obozu Hummel . Tego samego ranka odprowadzono ją
13

13 Hummel – miejsce inspirowane obozem pracy w hamburskiej dzielnicy Sasel (podobóz KZ Neu-
engamme), gdzie jesienią 1944 r. została przywieziona z Auschwitz-Birkenau Chava Rosenfarb
wraz z siostrą i matką oraz kilkuset innymi kobietami z łódzkiego getta. 11