Page 48 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Getto walczy" Marek Edelman

napotykają na duże trudności i przeważnie nie dają wyników. Ale uda-
je nam się otrzymać od Gwardii Ludowej kilka rewolwerów. Zostają
wtedy wykonane w odstępie jednego miesiąca dwa zamachy: 29 paź-
106
dziernika [1942 r.] na Lejkina (komendanta policji żydowskiej) i 29 li-
107
stopada [1942 r.] na I[zraela] Firsta (przedstawiciela Rady Żydowskiej
do Umsiedlungsstabu).
ŻOB zyskuje sobie pierwszą popularność. W dalszym ciągu prze-
prowadza jeszcze kilka akcji terrorystycznych na majstrach żydow-
skich, dających się najbardziej robotnikom we znaki. W jednej z takich
akcji karnych na terenie Hallmana (shop stolarski) niemieccy Werk-
108
109
schutze łapią i osadzają w miejscowym areszcie trzech bojowców.
W nocy grupa z terenu Röhricha pod dowództwem towarzysza G[abrie-
la] Fryszdorfa rozbraja wartę niemiecką i uwalnia naszych więźniów.
110
Dla dokładniejszej orientacji w warunkach, w jakich wówczas pra-
cujemy, chcę dodać, że gdzieś w połowie listopada (w okresie „spo-
koju”) nastąpiła wywózka kilkuset Żydów z różnych shopów rzekomo
do robót w Konzentrationslager Lublin. Wtedy to właśnie tow. W[el-
wł] Rozowski wyłamał zakratowane okno wagonu towarowego i wy-
rzucił przez nie w biegu pociągu siedem dziewcząt (m.in. Gutę Bło-
111
nes , Chajkę Bełchatowską, Wiernik, M. Kojfman) i ostatni sam wy-
skoczył. Podobne czyny w czasie pierwszej akcji były jeszcze nie do
pomyślenia. Jeśliby nawet w wagonie znalazł się śmiałek chcący ucie-
kać, współtowarzysze nie pozwoliliby mu na to z obawy przed konse-
kwencjami dla pozostałych. Teraz Żydzi zaczynają wreszcie rozumieć,
że wysiedlenie to śmierć. Że nie ma dla nas innej rady, jak ginąć z ho-

106 Jakub Lejkin (1906–1942) – oficer Żydowskiej Służby Porządkowej, od maja 1942 r.
jej komendant, zastrzelony z wyroku ŻOB w październiku 1942 r.
107 Izrael First (?–1942) – kierownik Wydziału Gospodarczego warszawskiej Rady Żydowskiej,
uważany za współpracownika gestapo.
108 Szop stolarski Bernarda Hallmanna mieścił się przy ul. Nowolipki 59.
109 Werkschutz (niem.) – służba porządkowa na terenie fabryki.
110 Gabriel Fryszdorf (1918 lub 1921–1944) – działacz Bundu, członek ŻOB. Po upadku powstania
walczył w oddziale partyzanckim w lasach wyszkowskich, zginął w strzelaninie z Niemcami.
111 Gutka Błones (1917 lub 1921–1943) – działaczka Skif i Cukunftu, członkini ŻOB; siostra Luśka i Jurka
Błonesów. 10 maja 1943 r. wyszła kanałami z getta. Zginęła wkrótce potem wraz z braćmi
we wsi Płudy.
– 46 –