Page 47 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Getto walczy" Marek Edelman

Około 20 października [1942 r.] zostaje utworzona tzw. Komisja Ko-
ordynacyjna (KK), do której wchodzą przedstawiciele wszystkich ist-
niejących żydowskich partii politycznych, z naszego ramienia – Abra-
sza Blum i „Berek”. Na tym samym posiedzeniu zostaje wyłoniona ko-
102
menda Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) . Komendantem zo-
103
staje Mordechaj Anielewicz („Szomer”). Z naszego ramienia do ko-
mendy wchodzi Marek [Edelman]. Przedstawicielstwo Komisji Koordy-
nacyjnej po „stronie aryjskiej” z naszego ramienia obejmuje dr L[eon]
Fajner (Mikołaj). Zostaje wyłonione również prezydium KK i komisja
propagandowa, gdzie nas reprezentuje Abrasza [Blum].
Ponieważ getto jest podzielone na wiele bloków, prawie zupeł-
nie nie kontaktujących się ze sobą, z konieczności ŻOB musi po-
dzielić swoją pracę na poszczególne tereny. My obejmujemy kie-
rownictwo terenu szczotkarzy (Grylak), W.C. Toebbensa (Paw), Pro-
sta (Kersz). Udaje nam się utworzyć klika grup bojowych. Element
– to przeważnie młodzi skifiści albo działacze Skifu. Tak więc w getcie
104
centralnym dwie „piątki” prowadzą B[oruch] Pelc i Goldstein, na te-
renie szczotkarzy – Jurek Błones i Janek Bilak, u Schultza – A[wram]
Fajner i N. Chmielnicki, u Röhricha – W[elwł] Rozowski.
Znów wybudowaliśmy, już nie sami, lecz wspólnym wysiłkiem, wiel-
ką organizację i znów stoimy przed zagadnieniem broni. Nie ma jej
prawie w getcie. Należy pamiętać, że jest to rok 1942 i że ruch oporu
w społeczeństwie polskim jest jeszcze w powijakach, że o partyzant-
ce krążą tylko legendy, że pierwsze zbrojne wystąpienie polskie ma
105
miejsce dopiero w marcu 1943 r. . Nie należy więc dziwić się, że na-
sze starania o broń na terenie Delegatury Rządu i innych organizacji

102 Żydowska Organizacja Bojowa – organizacja utworzona 28 lipca 1942 r. w warszawskim
getcie przez Hechaluc i organizacje afiliowane. 15 października 1942 r. ŻOB została posze-
rzona. W jej skład wchodziły wówczas: Haszomer Hacair, Dror, Akiba, Gordonia, Bund, Poalej
Syjon-Lewica, Poalej Syjon-Prawica i PPR; liczyła ok. 500 członków. Marek Edelman za datę
utworzenia ŻOB przyjmował właśnie 15 października 1942 r.
103 Mordechaj Anielewicz (1919–1943) – członek Haszomer Hacair, komendant ŻOB, pierwszy
dowódca powstania w getcie. Popełnił samobójstwo w otoczonym przez Niemców
bunkrze przy ul. Miłej 18.
104 Boruch Pelc (1925–1943) – bojowiec ŻOB, dowódca jednej z grup bundowskich podczas
powstania w getcie.
105 Autor ma tu na myśli akcję Grup Szturmowych Szarych Szeregów z 26 marca 1943 r., znaną
jako „akcja pod Arsenałem”.
– 45 –