Page 19 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Żółta gwiazda i czerwony krzyż" Arnold Mostowicz

kim Helenówku . W getcie rozpoczął rządy twardej ręki, ocierające się
11
o znamiona dyktatury. Charakterystyczna dla niego była maniera nad-
używania przymiotnika „mój”: „mój bank”, „moja poczta”, „mój sąd”,
„moje resorty pracy”. Niewątpliwie pierwszy okres funkcjonowania
getta stwarzał jego mieszkańcom wrażenie dużej swobody organizacyj-
nej. Okupione to było bezwzględnym posłuszeństwem Rumkowskiego
w wykonywaniu poleceń administracji niemieckiej, przede wszystkim zaś
– wzrastającymi korzyściami z gettowej produkcji oraz zrabowanych przez
okupanta wszelkich wartościowych przedmiotów. Skutkiem zaspakajania
żądań niemieckich było powstrzymanie od ingerencji w wewnętrzną poli-
tykę. Z gronem oddanych współpracowników, wśród których znaleźli się
doskonale wykształceni organizatorzy (np. adwokat Henryk Neftalin ),
12
jak i osoby pochodzące z marginesu społecznego, dla których uzyskanie
stanowiska w gettowych urzędach stanowiło ogromny awans społeczny,
Rumkowski stworzył w warunkach wojny, doskonale funkcjonującą orga-
nizację. Dzieci chodziły do szkół, młodzież skupiona w syjonistycznych
lub socjalistycznych grupach prowadziła na Marysinie gospodarstwa,
przygotowując się do pracy na roli w jakiejś bliżej nieokreślonej przy-
szłości w Erec Izrael . Żydom w getcie zorganizowano również szpitale,
13
straż pożarną, pocztę, sierocińce, domy starców oraz więzienie. Sprawnie
działał system ewidencji ludności – prowadzono księgi stanu cywilnego,
w których rejestrowano śluby, narodziny i zgony . W getcie funkcjonował
14
Dom Kultury, gdzie odbywały się koncerty i przedstawienia teatralne.
W pierwszym okresie dozwolone było kultywowanie religii żydowskiej.
Jednym z efektów spełniania zamysłu zupełnego uzależnienia Żydów

11 Przedwojenny okres działalności Chaima Rumkowskiego został opisany przez Monikę Polit.
Zob. M. Polit, Moja żydowska dusza nie obawia się dnia sądu. Mordechaj Chaim Rumkowski.
Prawda i zmyślenie, (Rozdział I - Legenda o królu Chaimie. Przedwojenne losy Mordechaja Chaima
Rumkowskiego), Warszawa 2012, s. 11-54.
12 Henryk Neftalin (1908-?) był prawnikiem. Szybko zaskarbił sobie względy Przełożonego Starszeństwa
Żydów M. Ch. Rumkowskiego i stał się jedną z najbardziej wpływowych osobistości łódzkiego getta.
Zob. A. Kempa, M. Szukalak, Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny, Łódź 2001.
13 „Ziemia Izraela” (hebr.).
14 Księgi te prowadzono niemalże do końca funkcjonowania getta. Jedne z ostatnich znajdujących się
w Archiwum Państwowym w Łodzi księgi aktów urodzenia, noszą daty z początku sierpnia 1944 r.
17

Mostowicz_zgck_-010214_.indd 17 14-01-31 14:37