Page 261 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Roman Kent "Jedynym wyjściem była odwaga".

aby mogli dożyć swoich dni w warunkach choć po części tak komfortowych,
jak na to zasługują. Kiedy piszę te słowa, około 1700 sprawiedliwych na
całym świecie otrzymuje od nas stypendia.
Z uwagi na zaangażowanie Fundacji w edukację o Holokauście, w 1993
roku zorganizowaliśmy pierwszą międzynarodową konferencję na temat
osób ratujących Żydów podczas Holokaustu, której przewodniczyłem.
Jej tytuł brzmiał: „Czy obojętność może zabijać?”. Konferencja odbyła się
w Warszawie, ponieważ Polska była krajem, gdzie zamordowano najwię-
cej Żydów. Mój stary przyjaciel Marian Turski pomógł nam zorganizować
i rozpropagować to wydarzenie.
W trzydniowej konferencji wzięło udział ponad 250 uczestników ze
Stanów Zjednoczonych, Europy i Izraela; byli wśród nich Lech Wałęsa,
prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Stanisław Wyganowski, prezydent
Warszawy, arcybiskup Henryk Muszyński, Per Ahlmark, były wicepremier
Szwecji, profesor Jan Karski z USA, doktor Zbigniew Brzeziński, Abraham
Foxman, dyrektor krajowy ADL, a także profesorowie Jehuda Bauer i Israel
98
Gutman z Izraela oraz inni sławni goście i uczeni.
Mieliśmy dwa cele: uczcić ofiary Holokaustu w Polsce oraz oddać hołd
odważnym mężczyznom i kobietom, którzy ratowali ludzkie życia. Podczas
konferencji dyskutowano o wszystkich kwestiach związanych z ratowaniem
Żydów – ekonomii, polityce, moralności i religii.
Jednym z najbardziej pamiętnych wystąpień była poruszająca wypo-
wiedź arcybiskupa Muszyńskiego podczas sesji plenarnej:

Podczas wojny byłem młodym człowiekiem, który dopiero co rozpo-
czął drogę kapłańską. Kobieta ze wsi przyszła do spowiedzi i poprosiła
o rozgrzeszenie, lecz nie chciała powiedzieć, czego dotyczy jej grzech.
– Moje dziecko – powiedziałem – musisz wyznać mi swój grzech,
abym mógł udzielić ci rozgrzeszenia.
Przerażona kobieta odmówiła. Rozmawialiśmy o tym przez dłuż-
szy czas. W końcu powiedziała mi, że na pewno będzie się za swój
grzech smażyć w piekle po wsze czasy, dlatego boi się go wyznać.
Kiedy zrozumiała, że nie udzielę jej rozgrzeszenia bez wysłuchania
spowiedzi, cicho wymamrotała:
– Ojcze, muszę wyznać, że ukrywam żydowskie dziecko i za to będę

98 Jehuda Bauer (ur. 1926) – izraelski badacz Holokaustu; Israel Gutman (1923-2013) –
izraelski historyk, uczestnik powstania w getcie warszawskim, w latach 1993-1996
dyrektor Międzynarodowego Instytutu Badań nad Holocaustem Yad Vashem.

261