Page 16 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.Jan Karski. Człowiek wolności.

BESTSELLER O PAŃSTWIE PODZIEMNYM

Życiorys Karskiego to wspaniały materiał na przy-
godowy film akcji, ale autor trafił na zły moment,
gdy Polska stawała się nieodpowiednim partnerem.
W opinii Stanów Zjednoczonych Rząd na uchodź-
stwie był nieprzejednany, jeśli chodzi o stosunek do
zsrr, a Biały Dom chciał w tym czasie prowadzić po-
litykę dalekiej współpracy ze wschodnim aliantem.
Kiedy hollywoodzcy producenci nie wykazywali za-
interesowania przygodami polskiego kuriera, książ-
kę o polskim ruchu podziemnym na tle przeżyć Jana
Karskiego zdecydowała się wydać firma Emery Reve-
sa. Ja daję materiał, a oni napiszą. Spodziewają się, że
książka będzie sensacją – donosił Karski w depeszy
do ministra Jana Kota.
W ciągu kilku miesięcy narodziło się Tajne Pań-
stwo (Story of a Secret State).
Książka Karskiego ukazała się w listopadzie
1944 r. w Bostonie i zrobiła w usa furorę. Dopiero
z niej Amerykanie dowiedzieli się o walce i cierpie-
niach Polaków, o roli państwa podziemnego, a także
o zagładzie Żydów. Prasa amerykańska oceniła książ-
kę entuzjastycznie. Pozytywne recenzje zamieściły
m.in.: New York Times, Washington Post, Los Angeles
Times, Publisher’s Weekly. New York Herald Tribune
kończy swój artykuł słowami: This people shall not
perish from the earth (Tacy ludzie nie powinni znik-
nąć z tej ziemi).
W grudniu 1944 roku Karski wyruszył w kilku-
miesięczną podróż promocyjną. Podpisał kontrakty
na wydanie szwedzkie, norweskie, duńskie i francu-
skie. W kolejce czekały kolejne umowy, m.in. na tłu-
maczenie hebrajskie, a nawet arabskie, jednak stop-
niowo stosunek Amerykanów do Polski zmieniał się.
Po konferencji jałtańskiej, którą Karski publicznie
skrytykował, stał się niewygodny. Jan Karski kradnie
komunistom ich marsz zwycięstwa – pisał amerykań-
ski dziennikarz w New York Post. 5 lipca 1945 roku
Stany Zjednoczone i Wielka Brytania uznały komu-
nistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej
w Polsce. Opowieść o Polsce Podziemnej była wbrew
polityce mającej ocieplić stosunki między usa i zsrr,
o książce Karskiego należało zapomnieć. Ukazała się
w Szwecji (1945), Norwegii (1946) i Francji (1948).
Do roku 2012 ukazało się 17 wydań Tajnego pań-
stwa, m.in. po katalońsku i holendersku. Mimo to do
dziś nie powstał żaden film fabularny o przygodach
polskiego emisariusza kursującego pomiędzy oku-
powaną Polską i światem zachodnim. Biografia Kar-
skiego wciąż czeka na swojego producenta.

16 | Jan Karski. Człowiek wolności