Page 14 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.Jan Karski. Człowiek wolności.

NAJWAŻNIEJSZA MISJA KARSKIEGO

Nie mogę powiedzieć, że dzięki moim podróżom i relacjom wojna skończyła się bodajo pięć minut
wcześniej. Dostarczyłem na Zachód informacje o rozmiarach Holocaustu, ale nikt się tym
nie przejął. Politycy i wojskowi nie mieli czasu zajmować się zbrodniami na Żydach.
Chcieli wygrać wojnę... Jan Karski

Jesienią 1942 roku rozpoczęła się misja, która prześladowanych Żydów poprzez nałożenie eksko-
sprawiła, że nazwisko Karskiego przeszło do historii muniki na tych, którzy biorą udział w prześladowa-
II wojny światowej i historii Zagłady. Jego raport to niu narodu żydowskiego. Na koniec prosili swoich
jedno z najważniejszych źródeł do dziejów okupacji braci – przedstawicieli organizacji żydowskich na
w Polsce. W Anglii i Stanach Zjednoczonych mówił świecie, by nie ustępowali w walce, a gdy będzie to
przede wszystkim o terrorze w Polsce, zdradzieckiej konieczne, umierali powolną śmiercią na oczach
postawie partyzantów sowieckich, organizacji ruchu całego świata.
oporu i sytuacji w okupowanej Polsce. Zawsze, kiedy Proszę im powiedzieć, żeby nie mówili nam więcej,
mógł, starał się opowiadać o eksterminacji Żydów że robią wszystko co mogą. To, co robią jest niewystar-
na ziemiach polskich: zdawał relację z tego, co zoba- czające. Niech idą do alianckich instancji. Niech stoją
czył na własne oczy w getcie warszawskim i w Izbicy. pod urzędami. Niech nie przyjmują pokarmu ani wody.
Choć był naocznym świadkiem Zagłady, prawie nikt Niech umierają na oczach świata. Niech wiedzą, że my
13
nie chciał uwierzyć w to, co widział i słyszał. Jednak tutaj umieramy. Może zbudzi się sumienie świata .
nie zrażał się. Powtarzał słowa, które obiecał prze- Karski przedstawił swój raport wielu ważnym
kazać przedstawicielom wolnego świata. ludziom w Anglii i Stanach Zjednoczonych: polity-
Żydzi z okupowanej Warszawy liczyli na to, że po- kom, biskupom, dziennikarzom, pisarzom, spotkał
wstrzymanie zagłady Żydów zostanie włączone do się z przedstawicielami organizacji żydowskich. Wy-
wojennej strategii aliantów. Proponowali wystoso- uczył się raportu na pamięć i zmieścił wszystko w 18
wanie ultimatum wielkich mocarstw wobec Niemiec, minutach, tak aby nie zmęczyć słuchaczy i nie zająć
zagrożenie im, że jeżeli nie zaprzestaną mordu na zbyt wiele ich cennego czasu, a przekazać wszyst-
Żydach, zbombardowane zostaną niemieckie mia- kie istotne informacje. Ludzie nie chcieli wierzyć
sta. Żydowscy działacze apelowali o otwarcie granic w okropności, o jakich mówił emisariusz z Polski.
i ułatwienia w wystawiania paszportów dla uciekają- Ani Anthony Eden, minister spraw zagranicznych
cych przed zagładą Żydów. Chcieli, by alianci zaczęli Wielkiej Brytanii, ani Henry Stimson, minister wojny
bombardować linie kolejowe prowadzące do obozów usa, ani najważniejszy rozmówca – prezydent usa,
zagłady. Prosili nawet o przesłanie listu do papieża Franklin D. Roosevelt, nie podjęli kroków, które po-
Piusa XII, by kościół katolicki wystąpił w obronie wstrzymałyby Zagładę.

Żydzi pod strażą Niemców podczas powstania w getcie warszawskim. Warszawa
1943 r.; zbiory Narodowego Archiwum Cyfrowego

14 | Jan Karski. Człowiek wolności