Page 15 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.Jan Karski. Człowiek wolności.

ROZKAZ: ZJEDNAĆ AMERYKANÓW

We wrześniu 1943 r. Jan Karski został zdekon-
spirowany. Niemcy w jednej ze swych propagando-
wych audycji ogłosili, że jest bolszewickim agentem
na usługach amerykańskiego żydostwa. Nie mógł
wrócić do kraju. W Anglii pracował początkowo w ra-
diostacji Świt. Wkrótce zapadła decyzja o ponownym
wysłaniu go do usa, gdzie miał przygotować oparty
na swoich doświadczeniach scenariusz filmu o Pol-
skim Państwie Podziemnym. Miał on zjednać Ame-
rykanów dla polskiej sprawy.

Zamknąłem oczy. Jak taśma filmowa przesuwały
Sekretarz Stanu USA Cordel Hull w rozmowie z ministrem spraw zagranicznych
Wielkiej Brytanii Anthonym Edenem. U.S. Department of State się w mojej pamięci obrazy. Wieczór u posła portugal-
skiego. I nagły skok. Upał, kurz i bomby. Gorycz wrze-
śniowej klęski. Chaos. Marsz na wschód i daremne
poszukiwanie walczących oddziałów. Przenikający do
kości wiatr w rosyjskim stepie. Druty kolczaste. Po-
ciąg. Niemiecki obóz jeniecki. Podziemie. Atmosfera
tajemnicy, sekretu. Stałe napięcie. Jazda na nartach
przez Tatry. Radość życia.
A to? Paryż. Stukot niemieckich butów na Polach
Elizejskich. I Angers pełne niemieckich szpiegów.
Znów góry. Konspiracja. Kraj grobów. I następna mi-
sja. Deszcz, zimno. Cios podczas snu. Przebudzenie.
Gestapo i tortury. Krew. Dużo krwi. A potem te słowa:
„Były dwa rozkazy. Uratować cię albo zabić...”.
Znów Podziemie. Monotonia. Czytanie gazetek. Na-
słuchy. I wiadomość o nowej misji. Radość i poczucie
przydatności. I getto warszawskie. Trupy, rozpacz.
Judenjagd. I ten obóz. Mdłości. Krzyk Żydów. Lawina
grozy. I zaraz – Unter den Linden. Rudi i Berta. Piwo
i golonka. Uderzenie nienawiści: „Wszyscy Polacy to
wrogowie Niemiec”. Pireneje w nocy. Pireneje w dzień.
Kurz węglowy we włosach. Świat dyplomacji. Whisky
bez lodu. Gibraltar. Lot do Londynu. Zmęczony starszy
pan przypina Virtuti Militari. A potem mówi do mnie:
– Nie dostajesz żadnych wskazówek ani rozkazów.
Nie jesteś przedstawicielem polskiego rządu ani jego
polityki. Z naszej strony możesz liczyć tylko na pomoc
techniczną. Masz tylko relacjonować, co widziałeś.
Obiektywnie powtórzyć, co ci powiedziano w Polsce.
Prezydent USA Franklin D. Roosevelt. Rok 1942; zbiory Library of Congress
To wszystko .
14

Jan Karski. Człowiek wolności | 15