Page 18 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.Jan Karski. Człowiek wolności.

POLA NIREŃSKA-NIRENSZTAJN

Spotkali się po raz pierwszy w 1938 r. Zobaczył ją
tańczącą w jakimś przedstawieniu w Londynie. Za-
kochał się w niej na początku lat 60. XX wieku w Wa-
szyngtonie. Pola Nireńska-Nirensztajn (1910–1992)
była Żydówką, pochodziła z Warszawy.
Taniec był jej pasją od najmłodszych lat. W roku
1928 zaczęła naukę w szkole Mary Wigman w Dreź-
nie, w okresie międzywojennym wraz Marcelą Hil-
debrandt-Pruską, Janiną Mieczyńską i Tacjaną Wy-
socką kształtowała niepowtarzalny styl polskiego
tańca współczesnego. W 1934 r. otrzymała rządo-
we stypendium artystyczne. Została dostrzeżona
w Europie. Mieszkała w Londynie do 1949 r., potem
wyjechała do Ameryki na zaproszenie legendarne-
go Teda Shawna. W Waszyngtonie założyła własne
studio tańca. Zapisała się w historii amerykańskiego
tańca jako solistka i pedagog.
Pola Nireńska wyjechała z Polski długo przed
wybuchem wojny, ale w Holokauście straciła wielu
przyjaciół i bliskich. Jej siostra zginęła, bo po uciecz-
ce z getta polscy znajomi odmówili jej pomocy. Pola
miała żal do Polaków, że tak niewiele zrobili, aby ra-
tować Żydów. Jednak zgodziła się na ślub z Polakiem
i zagorzałym katolikiem. Dla niego przyjęła chrzest
i przeszła na katolicyzm. Ponoć opowiadała, że w no-
wej wierze najbardziej podobało jej się, że Bóg wy-
brał na matkę Syna Bożego Żydówkę.
Pola prawie nigdy nie towarzyszyła mężowi pod-
czas wykładów o wojnie, to było ponad jej siły. Prze-
chodziła ciężką depresję. Nie mogła znieść starości,
zaczęła też chorować na artretyzm. Kilka razy pró-
bowała popełnić samobójstwo, w 1992 roku rzuciła
się z jedenastego piętra.
Jan Karski był jej śmiercią zdruzgotany, w tym
samym roku ufundował dwie nagrody noszące jej
imię: jedną dla utalentowanych młodych tancerzy
i choreografów, a drugą dla autorów ukazujących
wkład Żydów w polską kulturę i naukę.

Pola Nireńska (powyżej). Kadr z materiałów filmowych stworzonych przez
Claude'a Lanzmanna podczas kręcenia „Shoah" użyto za zgodą United
States Holocaust Memorial Museum oraz Yad Vashem w Jerozolimie

18 | Jan Karski. Człowiek wolności