Page 470 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi - Chava Rosenfarb. Drzewo życia - tom drugi.

wiedzieć, cała literatura, jaką studiujemy, to produkt kultury chrześcijańskiej.
Dlatego… Tak, weźmy Żyda, ofiarę tysiącletniej nienawiści. Ile dzieł światowej
literatury traktuje o jego losie? Co? Jak to się stało, że wielcy, genialni artyści
nie dostrzegali tego doniosłego tematu? A gdy już dostrzegali, dawali nam Fagi-
na albo Shylocka . A to dlatego, że ani oni, ani ich czytelnicy nie chcieli drążyć
4
tematu. Bo to temat, który wzywa do rozliczenia, stanięcia po stronie dobra
i napiętnowania zła.
Bella Cukerman pokręciła głową: – Pomiędzy dobrem a złem nie zawsze
istnieje tak ostra granica.
– Wątpisz w zło Niemca?
– Wątpię w naszą dobroć. Czy jesteśmy dobrzy tylko dlatego, że padliśmy
jego ofiarą?
Panna Diamant zebrała w sobie całą energię, aby przerwać dyskusję i wrócić
do normalnego toku lekcji. Wiedziała jednak, że nie uciszy dziewcząt inaczej, jak
tylko osobiście angażując się w spór. Podniosła rękę w stronę klasy, jakby prosiła
o pozwolenie na zabranie głosu, więc po paru minutach dziewczęta w końcu
uciszyły się, aby wysłuchać także jej zdania. Powtórzyła wówczas to samo, co
zwykle mówi przy okazji ich dyskusji: – Panienki – zaszemrał jej głos – Francuzi
mają malarza o nazwisku Gauguin. Namalował on wielki obraz, który miał wyra-
zić istotę jego życiowych poszukiwań, i nadał mu tytuł: Skąd przyszliśmy? Kim
jesteśmy? Dokąd idziemy? Tymi właśnie pytaniami zajmują się religia, nauka
i sztuka. Każda z tych dziedzin szuka odpowiedzi w inny sposób. Według mnie
dzieło sztuki, odpowiadając na te pytania, powinno też posiadać walor este-
tyczny, który sprawi, że zobaczę życie poszerzone o nowy wymiar – o coś, co
mnie zaintryguje, pobudzi moją ciekawość i zaspokoi ją. Chciałabym, aby sztuka
napełniała mnie uczuciem duchowej sytości, a jednocześnie budziła duchowy
głód. Aby pobudzała rozum, zmysły i uczucia, wszystko naraz we frontalnym ataku
na mnie jako istotę ludzką. I na tym właśnie polega związek pomiędzy literaturą
a życiem. Literatura nie jest sposobem ucieczki od życia. Pomaga nam raczej
żyć w świadomości. Dlatego nie powinniście się tak jej bać. Nie zmąci waszego
czuwania, przeciwnie – nie pozwoli wam zatonąć w morzu codzienności… A gdy
już stąd wyjdziecie i zdziwicie się, dlaczego nie zostaliście duchowymi kalekami,
będziecie mieć pewność, że zawdzięczacie to wolności ducha podtrzymywanej
przez wasze studiowanie… na przykład – literatury…
Dzwonek zadzwonił, a panna Diamant nie wiedziała, czy lekcja okazała się
porażką, czy zwycięstwem. Dziewczęta, jedna po drugiej, opuszczały klasę, ona

4 Postacie żydowskich bohaterów z powieści Oliver Twist Charlesa Dickensa i dramatu Szekspira
Kupiec wenecki. Mroczny i odrażający Żyd Fagin Dickensa sprowadza na złą drogę małych lon-
dyńskich uliczników, w zamian za wikt i opierunek każe im kraść, rabować, nawet zabijać. Z kolei
Shylock Szekspira to zgodnie ze stereotypem bezwzględny żydowski finansista wykorzystujący
468 uczciwego chrześcijanina.