Page 421 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb "Bociany. Opowieść o sztetlu”.

Babcia Fajga-Mirla opowiadała historie biblijne, a ciotka Szprynca recytowała
po polsku romantyczne wiersze Słowackiego i Mickiewicza. „Prawie nic nie ro-
zumiałam, ale nasiąkałam jak gąbka muzyką i melodią wierszy. Być może to
właśnie recytacje Szpryncy, opowieści babci z Cene urene albo metafizyczne
sny mojego ojca z ich tęsknotą za tajemniczymi, odległymi miejscami, spow-
odowały moją potrzebę pisania” – wyznała. A w innym miejscu dodawała:
16
„Wiele razy schodziłam z kolan babci, która opowiadała mi o cudownych rajs-
kich wspaniałościach czekających na nas w innym świecie, w niebie” , by po
17
chwili w sklepie kuzynki ojca, Dwojry, słuchać o niezwykłym raju czekającym na
proletariat tu na ziemi.
Powieść Bociany nie jest jednak dedykowana ani babci czy ciotkom, ani też
miasteczku Końskie i jego mieszkańcom. Drzewo życia autorka poświęciła rod-
zicom: Simie i Abrahamowi Rosenfarbom, Bociany mają natomiast podwójną
dedykację. W pierwszej kolejności zostały poświęcone dzieciom Chavy Rosen-
farb i jej męża, Heńka Morgentalera: Gołdzie i Abramowi, którym pisanie Drze-
wa życia i kolejnych książek towarzyszyło przez całe dzieciństwo. Goldie urodziła
się w 1950 roku, jej brat Abraham w 1956 roku. Córka została profesorem lit-
eratury angielskiej i tłumaczką książek swojej matki. Abraham poszedł w ślady
ojca i został lekarzem. Druga dedykacja i wyrazy wdzięczności skierowane są do
Binema Wienera – „za jego cierpliwość i troskę, i za możliwość publikacji tego
dzieła” .
18
Bociany zostały przyjęte przez czytelników i krytykę równie świetnie jak Drze-
wo życia. Autorka otrzymała za tę powieść kilka nagród, m.in. nagrodę literacką
im. Szolema Alejchema w Tel Awiwie (1990); dwukrotnie nagrodził ją Kongres
Żydowskiej Kultury w Nowym Jorku (1988 i 1993). Krytyk Dawid Meshner
napisał o książce, że jest niezwykle poruszająca i stwierdził, że być może jest
to ostatnia wielka powieść literatury jidysz. Anglojęzyczne, dwutomowe wydanie
Bocianów w przekładzie autorki ukazało się w 2000 r. nakładem amerykańsk-
iego wydawnictwa Syracuse University Press w serii Biblioteki Współczesnej
Literatury Żydowskiej. Za to tłumaczenie Rosenfarb otrzymała kolejną ważną

16 Chava Rosenfarb, Ramblings…, op. cit., s. 81.

17 Chava Rosenfarb, Ramblings…, op. cit., s. 83.
18 Symcha-Binem (Bono) Wiener (1920-1995) był drugim mężem Chavy Rosenfarb. Urodził się w Łodzi
i wychowywał w środowisku Bundu. Chodził do tej samej szkoły im. Medema co Chava i jej mąż
Heniek (Henry) Morgentaler. Był w łódzkim getcie aktywistą organizacji politycznych, w sierpniu
1944 roku wywieziony do Auschwitz Birkenau, a potem do obozów w Mauthausen i Güssen. Po
wojnie wrócił na jakiś czas do Łodzi. W 1950 roku wyemigrował do Australii i był zaangażowany
w pracę na rzecz pamięci o żydowskiej kulturze, m.in. w stworzenie związku łodzian w Australii,
szkoły Szolem Alejchema oraz australijskiego muzeum Holokaustu. W latach 60. Wiener i Rosen-
farb ponownie się spotkali, a w połowie lat 70., po rozwodzie pisarki z Morgentalerem, zostali parą. 421