Page 129 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Litzmannstadt Getto. Ślady.
P. 129
„to polowanie na ludzi jest okropne”.
oskar Singer, 13 maja 1942 r.
‘that manhunting is awful’.
oskar Singer, may 13, 1942
Wśród deportowanych do getta Żydów z Rzeszy i Protektoratu znalazła się grupa około 450 weteranów I wojny
światowej posiadających niemieckie wojskowe odznaczenia – Krzyż Żelazny i Odznaczenie za Odniesione Rany.
Po rozpoczęciu akcji deportacyjnej wiosną 1942 r. pojawiła się informacja, że posiadacze powyższych odznaczeń
pozostaną zwolnieni z wysiedlenia. Warunkiem uzyskania zwolnienia było przedłożenie dokumentów potwierdzających
otrzymanie odznaczeń. O zwolnienie starać się mogły także wdowy i dzieci odznaczonych osób. W sumie w czasie
majowej akcji z takiego „przywileju” skorzystało kilkaset osób – odznaczonych i ich rodzin. Gwarancje bezpieczeństwa
nie trwały jednak długo – podczas kolejnej akcji wysiedleńczej we wrześniu 1942 r. (tzw. wielkiej szpery) odznaczenia
nie miały już żadnego znaczenia. Na zdjęciu: Krzyż Żelazny odnaleziony na terenie byłego ośrodka zagłady w Chełmnie
nad Nerem (Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem. Oddział Muzeum
Martyrologicznego w Żabikowie)
Among the Jews from the Reich and Protectorate deported to the Łódź ghetto there was a group of about 450 World
War I veterans, who had been awarded German military decorations: Iron Cross and Wound Badge. After the launching
of deportations in the spring of 1942, a rumour spread in the ghetto that the holders of the above decorations would
be exempt from deportation on the condition that they submit documents confirming the awarding of decorations.
Widows and children of the decorated veterans could also apply for exemption. In total, a few hundred veterans and their
families used that ‚privilege’. However, the safety guarantees did not last long: during the next wave of deportations in
September 1942 (the so-called great shpera) decorations had no importance whatsoever. Photo: Iron Cross found in the
former extermination camp in Chełmno nad Nerem (Museum of the German Extermination Camp Kulmhof in Chełmno
nad Nerem, branch of the Museum of Martyrdom in Żabikowo)
Niemcy wywieźli wówczas i zamordowali ponad at that time, the Germans deported and murdered
34 tysiące osób. W czasie obu akcji deportacyjnych over 34,000 people. During both actions it was mainly
do transportów kierowano głównie osoby niepra- the non-working persons and criminals who were
cujące i przestępców – w tym zbiegły się interesy deported, thus combining the interests of the Ger-
władz niemieckich i Rumkowskiego utrzymania jak man authorities and Rumkowski to maintain the
największej liczby robotników zatrudnionych przy highest possible number of employees working for
produkcji na rzecz niemieckiej gospodarki wojennej. the German wartime economy.
Do tej pory, zgodnie z poleceniem władz niemiec- At that stage, according to an instruction from the
kich, do deportacji nie kierowano osób spośród grupy German authorities, Jews brought from the Reich and
przesiedleńców z Rzeszy i Protektoratu, ponieważ Protectorate were not designated for deportation,
nie podjęto jeszcze decyzji co do ich losu. Sytuacja since no decision had yet been made regarding their
uległa zmianie w kwietniu 1942 roku po wizycie fate yet. The situation changed in April 1942, after
128