Page 9 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.Jan Karski. Człowiek wolności.

Z SOWIECKIEJ NIEWOLI DO KONSPIRACJI
Po 17 września 1939 r. granica między Rzeszą i ZSRR przebiegała na ziemiach pol-
Ekshumacja ofiar zbrodni katyńskiej. Źródło: http://upload.wikimedia.org/wiki- skich. Na zdjęciu Hugo Jägera niemiecki żołnierz robi adnotację na słupie linii de-
pedia/commons/b/b8/Katyń%2C_ekshumacja_ofiar.jpg
Polscy oficerowie zatrzymani przez Armię Czer-
woną w 1939 r. zostali zamknięci w ośmiu sowiec-
kich obozach. Te najbardziej znane to Kozielsk,
Ostaszków czy Starobielsk. Karski znalazł się w Ko-
zielszczyźnie w obwodzie połtawskim. W paździer-
niku 1939 r. zapadła decyzja, że jeńcy pochodzący
z terenów, które zostały inkorporowane do Rzeszy,
zostaną przekazani wojskowym władzom niemiec-
kim. Jan Karski urodzony w Łodzi, która znajdowała
się pod niemiecką okupacją, mógł wrócić na zachód,
ale zwolnienia obejmowały wyłącznie szeregowców
i podoficerów. Wykorzystał fortel. Podał się za szere-
gowca i udawał robotnika troszczącego się o stan brze-
miennej żony. Został wysłany na stronę niemiecką.
Karski został przetransportowany na ziemie pol-
skie będące pod hitlerowską okupacją. Początkowo
trafił do stalagu pod Kielcami. Gdy dowiedział się,
że Niemcy planują wywieźć jeńców na przymuso-
we roboty do Rzeszy, uciekł do Warszawy. Marian
Kozielewski skontaktował brata z Centralnym Ko-
mitetem Organizacji Niepodległościowych, kadrową
organizacją polityczną działającą w podziemiu. W jej
imieniu został wysłany do Lwowa, a potem wyruszył
z pierwszą misją do Francji.
Tak Jan Karski opisał swoje pierwsze kontakty
z Podziemiem:
Uczciwość każe mi powiedzieć, że gdybyś na nas
doniósł lub próbował to zrobić, dostaniesz kulę w łeb.
Czy mówię jasno? – zapytał. – Poczułem, że wzbiera
we mnie radość. Przecież na tę chwilę tyle czekałem.
Na cel. Na coś, co wyrwie mnie z marazmu i da szansę
działania. Chciałem go uściskać, lecz postanowiłem
pokazać, że nie jestem egzaltowanym i romantycz-
nym harcerzykiem. Odpowiedziałem więc o wiele
spokojniej, niż podpowiadały z trudem trzymane na
wodzy emocje .
6
Jan Karski uniknął losu polskich oficerów, którzy
ponieśli śmierć z rąk Sowietów. Wiosną 1940 r. Ro-
sjanie zamordowali w katyńskich lasach ponad 20
tys. polskich obywateli, wrogów władzy sowieckiej.
markacyjnej ustalonej na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow. Zbiory MHP Jan Karski. Człowiek wolności | 9