Page 279 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi - Chava Rosenfarb. Drzewo życia - tom drugi.

z zastygłej zmarzliny. Gdzieniegdzie udawało mu się – oderwany kawałek pło-
tu, skrzypiąc i stukając, bujał się obluzowanymi sztachetami niczym białymi,
chwiejącymi się zębami. Tu i ówdzie poddawały się też kawałki papy z dachów.
Niczym czarne ręce w białych rękawiczkach stukały o domy, które nie przestały
dzwonić skutymi lodem szybami. Część okien wyglądała jak opuszczone powie-
ki zmarłych. Przyciśnięte do murów, białym, trupim uporem broniły się przed
swawolnym wiatrem i nie chciały go przepuścić przez swoje szpary. A jednak
dzikie wietrzysko przenikało przez nie i przedostawało się do mieszkań, które
bezbronne poddawały się bez woli walki, pozwalając mu hulać pośród mebli.
Ostre oddechy wiatru wyły w kominach, szalały w zimnych rurach kuchennych
i tańczyły swój czarci taniec pod zimnymi jak lód fajerkami. Ze wszystkich szpar
i dziur wypełzały na środek podłogi, chwytały się rozdętymi ramionami i kręciły,
jeden przy drugim, swobodnie i samopas – pod łóżkami i ponad nimi.
W łóżkach leżeli ludzie otuleni wszystkim, co potrafiło ogrzać – kołdrami i ko-
cami, płaszczami i szmatami. Wtulali się w siebie wygłodzonymi ciałami, jakby
byli dla siebie piecykami. Wpełzali pod koce aż po głowę, oddechami ogrzewali
powietrze pod nimi – i w ten sposób bronili się przed tchnieniem dzikości, która
szalała po nocnym świecie.
Ale nie wszędzie to pomagało. Gdzieniegdzie na łóżkach leżały roztrzęsione
ciała, które nie potrafiły ogrzać się i oddać w dobre ręce snu. Samotne, porzuco-
ne nawet przez najbliższych, którzy byli daleko, w ramionach słodkich snów lub
koszmarów. Wlepiały oczy w zamarznięte szyby i sczytywały z nich białe, przera-
żające listy, pisane przez noc piórem mrozu. Czasem ktoś krzyknął – po prostu
ze snu, z zapomnienia. Gdzieś płakały głodne niemowlęta, nie mogąc nasycić
się z pustych piersi matek. Gdzieś mamy, nago i boso, zeskakiwały z łóżek do
śpiących dzieci – aby upewnić się, że są przykryte, otulić je lepiej. Wracając do
swoich posłań, czuły, jak wiatr ostro, dokuczliwie szczypie brodawki ich piersi.
A gdzieniegdzie leżał też ktoś, kto nie drżał, nie śnił, nie czuwał. Ktoś, dla kogo
ostatnia noc 1940 roku była ostatnią nocą życia i pierwszą nocą wieczności.
Tylko w kilku zakątkach getta było ciepło. W kilku zakątkach getta wątłe, led-
wo dostrzegalne światło przedzierało się przez zasłonięte okna wraz z głośnymi,
wesołymi głosami. W czerwonym budynku Kripo nieżonaci pracownicy akurat
pełniący służbę urządzili sobie zabawę. Szklanki wódki i piwa dzwoniły, a pijacki
śpiew, który przedzierał się przez okna, toczył się ulicą Kościelną, podwórzem
pustego kościoła i docierał do gipsowych uszu Maryi w jej niszy. Dzisiejsza noc
była nocą świętowania dla Żydów uwięzionych w piwnicach Kripo. W spokoju
i ciszy mogli tulić poranione głowy, skatowane plecy i zwichnięte kończyny.
Głębiej w getcie było wesoło w domach kilku szych. Bawiono się tu według
rangi: zwykli policjanci osobno, oficerowie osobno, kierownicy resortów osobno,
biurokraci osobno. Dopiero co wzbogaceni wraz z niegdysiejszymi braćmi z pół-
światka. Żydzi pracujący w Kripo wraz z kolegami, szpiclami. Oraz pan Rumkowski
w doborowym towarzystwie. 277