Page 46 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Chava Rosenfarb "Bociany. Opowieść o sztetlu”.

wychodziło się na pole, które należało do handlarza drewnem. Wówczas rebe miał
dobry nastrój i nie denerwował się, kiedy uczniowie stawiali mu najdziwniejsze
pytania. A rebe wiedział bez cienia wątpliwości, co jest napisane w Torze na temat
realności i nierealności – także np. w związku z zagadnieniem życia i śmierci.
Ale do wiosny było jeszcze daleko. Dopiero był Tisza be-Aw . W uszach
81
wciąż dźwięczał jeszcze lament nad zburzeniem Świątyni i Jerozolimy, a także
nad innymi katastrofami z żydowskiej przeszłości. Starszy brat Szolem używał
nowych słów: nigle i nister . Mówił o boskich siłach wyższych: eljonim , i ziem-
82
84
83
skich siłach niższych: tachtonim . Potem nastały Jomim Noraim . Wszyscy,
86
85
którzy się pokłócili w mijającym roku, przepraszali się i życzyli sobie dobrego
nowego roku. Dźwięk dęcia w szofar niczym prześladowca docierał do uszu.
Mieszkańcy sztetla odmawiali modlitwy i wzdychali: „Ilu odejdzie… ilu ostanie
się… kto przeznaczony do życia, a kto na śmierć…”.
Z kirkutu, z bejt midraszu, z synagogi, ze sztiblów chasydzkich i z żydowskich
87
domostw dochodziły lamenty. Potem przez rynek, mijając Pociejów, zaczęto zno-
sić białe koguty do szojcheta, zabijane jako kapores . Na podwórko szojcheta
88
wiatr nanosił śnieg z okolicznych, białych pól…
Nadeszło święto Jom Kipur . Tato i Iciele ledwo zipieli na swoich posłaniach.
89
Cała rodzina, poza małymi siostrzyczkami, podążała do synagogi. Słońce właśnie
zaszło. Opustoszałe ulice i uliczki zamarły. Całe Bociany przebywały w synagodze.
W środku paliły się woskowe świece, które promieniały światłem szczególnym,

81 Tisza be-Aw – dziewiąty dzień miesiąca aw; święto upamiętniające rocznicę zburzenia Pierwszej
i Drugiej Świątyni Jerozolimskiej, obchodzone w lipcu lub sierpniu.
82 Nigle (hebr.) – „objawiony”, oczywisty, racjonalny poziom Tory i studiów religijnych; przeciwieństwo
nister.

83 Nister (hebr.) – „ukryty”, mistyczny poziom żydowskiej nauki.
84 Eljonim (hebr.) – w kabale: światy wyższe/górne.
85 Tachtonim (hebr.) – w kabale: światy niższe/dolne.
86 Jomim Noraim (hebr.) – straszne dni – okres dziesięciu dni od Rosz ha-Szana do Jom Kipur. Czas
rachunku sumienia, pokuty i skruchy.
87 Sztibl – budynek albo izba, dom modlitwy chasydów, połączenie domu nauki i studiowania Tory
oraz centrum życia społecznego.
88 Kapores – jeden z obrzędów święta Jom Kipur praktykowany w Europie Wschodniej. Trzykrotne
kręcenie białym kogutem (lub białą kurą) nad głową na oczyszczenie z grzechów. Zwierzę było
zabijane, a mięso oddawane ubogim.
89 Jom Kipur (hebr.) – jedno z najważniejszych świąt żydowskich, Dzień Pokuty i Pojednania, w któ-
46 rym obowiązuje ścisły post.