Page 13 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. "Getto walczy" Marek Edelman

Getto walczy

Pamięci Abraszy Bluma 1

Okupant niemiecki zdobywając w 1939 r. Warszawę, zastaje społe-
czeństwo żydowskie w stanie całkowitego chaosu i rozbicia. 7 wrześ-
nia opuścił Warszawę cały prawie aktyw społeczny . Przywódcy poli-
2
tyczni, działacze społeczni, inteligencja pozostawili stolicę własnemu
losowi. Trzystutysięczna masa żydowska poczuła się bardziej niż inni
bezradna i samotna.
Wobec takiej sytuacji nietrudno jest Niemcom w krótkim czasie nad
tą masą zapanować, zgnębić ją represjami i doprowadzić do stanu
biernej rezygnacji. Wyrafinowany, doświadczony aparat propagandy
niemieckiej działa bezustannie w tym kierunku, rozsiewając niepraw-
dopodobnie – jak na owe czasy – pogłoski, które zwiększają panikę
i dezorganizację. W krótkim czasie represje wobec Żydów przestają
ograniczać się do przygodnego bicia w pysk, sadystycznego wycią-
gania z mieszkań czy chaotycznych łapanek ulicznych do bezcelowych
robót. Represje nabierają charakteru konkretnego, systematycznego.
Już w połowie listopada 1939 r. ogłoszone zostają pierwsze „nisz-
czące” zarządzenia: wprowadzenie obozów „wychowawczych” dla
całej ludności żydowskiej i pozbawienie Żydów całego majątku po-
wyżej 2000 zł na rodzinę. Dalej, kolejno, jedne za drugimi sypią
się zakazy i ograniczenia: nie wolno pracować w wielkim przemy-
śle, nie wolno pracować w instytucjach publicznych i państwowych,
nie wolno wypiekać pieczywa, nie wolno zarabiać ponad 500 zł
miesięcznie (a cena chleba w pewnych okresach dochodzi do 80 zł

1 Abraham (Abrasza) Blum (1904–1943) – przed wojną działacz warszawskiej organizacji
Cukunftu. W getcie członek CK Bundu; redaktor „Biuletynu”; w powstaniu walczył na terenie
szczotkarzy. Po jego upadku ukrywał się w Warszawie; zadenuncjowany próbował uciekać,
skacząc z czwartego piętra domu. Zmarł w więzieniu w wyniku odniesionych obrażeń.
2 7 września 1939 r. w wystąpieniu radiowym szef propagandy sztabu Naczelnego Wodza,
ppłk. Roman Umiastowski, wezwał wszystkich mężczyzn do opuszczenia Warszawy i udania
się na wschód.
– 11 –