Page 87 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Drzewa Pamięci. 10 opowieści z łódzkiego getta

DRZEWKA_SKLAD_3_Layout 1 19/11/14 14:09 Page 85

lucie cytryn-Bialer

komory gazowej, Abramek po kilku years. Later, they started work. Lusia
dniach. Lusia została wywieziona was employed in an ironing room and
z Auschwitz do Stutthofu, a na koniec later in an office. Abramek worked in
do podobozu Schippenbeil (Sępopol). the clothing department. During the liq-
Ucieczka z marszu śmierci uratowała uidation of the ghetto in August 1944,
jej życie. Po wojnie wróciła do Łodzi. they were all deported to Auschwitz
– Z wielkiej rodziny, gdzie na weselne and then they were separated. The
uroczystości przychodziło 500 krew- mother was immediately sent to the
nych, wojnę przeżyło zaledwie kilka gas chamber; Abramek, after a few
osób – opowiadała. days.
W mieszkaniu przy ul. Starosikaw- Lusia was taken from Auschwitz to
skiej odnalazła 28 zeszytów, a w nich Stutthof, and finally to the Schippenbeil
240 wierszy i kilkanaście opowiadań (Sępopol) sub-camp. The escape from
Abramka. Rękopisy znajdują się teraz the death march saved her life. After
w muzeum Wiesenthala w Los Ange- the war, she returned to Łódź. ‘Out of
les. Siostra podkreślała, że Abram wy- a large family, where 500 relatives
brał swoje najlepsze utwory i wziął je used to come to wedding ceremonies,
ze sobą do obozu. A te, które pozo- only a few people survived the war,’
stały, są słabsze, ale i tak poruszają she said.
czytelników. Znała je na pamięć i cyto- In the apartment in Starosikawska
wała przy wielu okazjach. Street, she found 28 notebooks with
14 października 1945 roku w Łodzi 240 poems and several short stories
Lusia wyszła za mąż za Zygmunta Bia- written by Abramek. The manuscripts
lera (również ocalałego), właściciela are now in the Wiesenthal Museum in
przedsiębiorstwa przemysłu drzew- Los Angeles. His sister emphasised
nego. 4 lipca 1948 roku na świat przy- that Abram chose his best works and
szła ich córka. Dokładnie dwa lata took them with him to the camp. Those
później opuścili Polskę, Zygmunt that remained are not as good, but
chciał dołączyć do sióstr, które ocalały they still deeply move readers. She
i mieszkały w Paryżu. Rodzina trafiła knew them by heart and quoted on
jednak najpierw do Izraela, a dopiero many occasions.
po dwóch latach udało im się dotrzeć In Łódź, on 14th October, 1945,
do Paryża. Tam rozpoczęli wszystko Lusia married Zygmunt Bialer (also
od nowa. Nelly studiowała prawo, a survivor), an owner of a timber indus-
a potem zaczęła błyskotliwą karierę ad- try enterprise. On 4th July, 1948, their
wokacką, niestety przerwaną chorobą daughter was born. Exactly two years
nowotworową i śmiercią w 1988 roku. later, they left Poland; Zygmunt wanted
Pięć lat później zmarł Zygmunt Bialer. to join his sisters who had survived
Lucie (wciąż wśród przyjaciół i zna- and lived in Paris.
jomych nazywana Lusią) postanowiła However, the family went first to Is-
zrobić to, co miała zrobić kiedyś jej rael, and after two years they man-
córka – pokazać światu wiersze pozo- aged to get to Paris. They started life
stawione przez Abramka. – To Nelly anew there. Nelly studied law and then
miała po mojej śmierci doprowadzić do began a brilliant career as an attorney,
tego, by świat dowiedział się o Abramie, but it was all interrupted by cancer and
ale kiedy jej zabrakło, przyrzekłam, że she died in 1988. Zygmunt Bialer died
sama to zrobię – mówi Lucie Bialer. five years later.

85