Page 136 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Drzewa Pamięci. 10 opowieści z łódzkiego getta

DRZEWKA_SKLAD_3_Layout 1 19/11/14 14:09 Page 134

chava Rosenfarb

– Wśród pisarzy jidysz przeważają Later, a collection of short stories enti-
mężczyźni, kobiety uprawiały głównie tled 'Survivors' was published. Chava
poezję, ale nie pisały powieści, dlatego translated her works into English with
faktycznie moja matka jest jedyna the help of her daughter, Goldie, who is
w swoim rodzaju. I – co istotne – poka- a professor of English literature at the
zała żydowski świat w Polsce w całej University of Lethbridge, a specialist in
jego złożoności. Victorian and Jewish literature. She ad-
W 1979 roku roku Rosenfarb otrzy- mits that her mother was an exceptional
mała Itsik Manger Prize, najbardziej writer. 'Yiddish writers are mostly men.
prestiżową nagrodę literatury jidysz. Women composed mainly poetry, but did
Uznano ją za jednego z ostatnich wiel- not write novels, this is why my mother is
kich pisarzy literatury jidysz i najwybit- actually the only one in a thousand.'
niejszą kobietę piszącą w tym języku. And – what is important – she showed
Jej młodsza siostra Henia była nau- the Jewish world in Poland in all its
czycielką języka i kultury jidysz w Pa- complexity.
ryżu, a potem w Toronto. Wyszła za In 1979, Rosenfarb was awarded the
mąż za Nochema Reinhartza. Mają Itsik Manger Prize, the most prestigious
dwoje dzieci: Adele i Awroma. To ona Yiddish literary award. She was consid-
10 lat temu wywalczyła, by na tabli- ered to be one of the last great writers of
cach łódzkich domów na terenie getta Yiddish literature and the most outstand-
znalazły się informacje także w języku ing woman to write in that language.
jidysz. – Jidysz był językiem żydow- Her younger sister, Henia, was
skiej Łodzi, nie hebrajski – podkre- a teacher of Yiddish language and cul-
ślała. Z równym zachwytem o języku ture in Paris, and later in Toronto. She
żydowskim mówiła Chava: – Jidysz to married Nochem Reinhartz. They have
piękny język. Bogaty, pełen filozoficz- two children: Adele and Awrom. It was
nych odniesień i humoru. Cudowny on her initiative that 10 years ago, in-
– tłumaczyła. To w tym języku pisała scriptions in Yiddish were included on
piękne, a niekiedy gorzkie słowa plaques on Łódź houses in the ghetto.
o Łodzi. 'Yiddish and not Hebrew was the lan-
Przez ostatnie lata życia Chava guage of the Jewish Łódź,’ she em-
Rosenfarb mieszkała w Lethbridge phasised. Chava talked about Yiddish
z córką i zięciem, Jonathanem Seldi- with equal enthusiasm: ‘Yiddish is
nem, profesorem matematyki i infor- a beautiful language. Rich, full of philo-
matyki. Zmarła 30 stycznia 2011 roku. sophical references and humour. Won-
Henry Morgentaler zmarł w 2013 roku, derful,’ she emphasized. It was in this
Bono Wiener w 1995. language that she wrote beautiful, and
Abraham Morgentaler mieszka w Bos- sometimes bitter words about Łódź.
tonie. Ma dwie córki: Mayę i Hannah. In the last years of her life, Chava
Rosenfarb lived in Lethbridge with her
daughter and son-in-law, Jonathan
Seldin, a professor of mathematics
and computer science. She died on
30th January, 2011.
Henry Morgentaler died in 2013,
and Bono Wiener, in 1995. Abraham
Morgentaler lives in Boston. He has two
daughters: Maya and Hannah.

134