Page 140 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Drzewa Pamięci. 10 opowieści z łódzkiego getta

DRZEWKA_SKLAD_3_Layout 1 19/11/14 14:09 Page 138

HISTORIA

LITZMANNSTADT

GETTO

1940–1944

8 lutego 1940 roku w „Lodscher Zeitung” ukazało się rozporządzenie
Johanna Schafera, niemieckiego prezydenta policji, o utworzeniu
w Łodzi wydzielonej dzielnicy mieszkaniowej dla Żydów na terenie
Starego Miasta i Bałut. 12 lutego 1940 roku zaczęła się masowa
akcja przesiedlania Żydów do getta, a także wysiedlania Polaków
i Niemców z tego terenu do innych części miasta. Już w tym czasie
Łódź znajdowała się na terenie Rzeszy i była częścią Kraju Warty. Od 11 kwietnia
1940 roku do końca wojny nosiła nową nazwę Litzmannstadt, na cześć niemieckiego
generała, Karla von Litzmanna (1850-1936), który zasłużył się podczas pierwszej
wojny światowej, dowodząc armią niemiecką w czasie tzw. bitwy łódzkiej w 1914
roku.
30 kwietnia 1940 roku Litzmannstadt Getto zostało zamknięte i ściśle odizolo-
wane od reszty miasta. Początkowo na terenie getta zamkniętych zostało 160 tys.
Żydów łódzkich. Jesienią 1941 roku Niemcy przywieźli do getta jeszcze 20 tys.
Żydów z Europy (m.in. z Wiednia, Berlina, Frankfurtu, Hamburga, Luksemburga,
Pragi) i kolejne 20 tys. ze likwidowanych gett w pobliskich miastach i miasteczkach
(m.in. ze Zduńskiej Woli, Sieradza, Pabianic, Ozorkowa czy Włocławka). W ob-
rębie getta znajdował się także obóz cygański, gdzie na przełomie 1941 i 1942
roku Niemcy zamknęli ponad 5 tys. Roma i Sinti z Burgenlandu, oraz obóz dla
dzieci polskich działający od grudnia 1942 roku do końca wojny.
Już w styczniu 1942 roku zaczęły się wywózki Żydów z getta do ośrodka zagłady
w Chełmnie nad Nerem (Kulmhof). Do jesieni hitlerowcy wywieźli tam i zamor-
dowali ponad 70 tys. osób, nikt nie ocalał. Getto zostało zamienione w potężny
obóz pracy. Zamknięta dzielnica żydowska na terenie Litzmannstadt przetrwała

138