Page 203 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Zenia Larsson - Cienie przy drewnianym moście.

Życiorys

Zenia Larsson urodziła się w Łodzi w 1922 roku. W szkicu Dzieciństwo (szw.
Barndomen) napisała: „Urodziłam się 2 kwietnia 1922 roku o piątej rano.
Urodziłam się w domu, w którym mieszkaliśmy – choć nie w tym samym
mieszkaniu – do czasu, gdy Niemcy zimą 1939 roku wygnali nas na drugi
koniec miasta, do części, która stała się łódzkim gettem” .
5
Autobiograficzny esej powstał przy okazji wystawy Marca Chagalla w Mu-
zeum Sztuki Współczesnej – Moderna Museet – w Sztokholmie w 1985 roku.
„Mój ojciec, Mowsza Marcinkowski, urodził się właśnie w Witebsku na Bia-
łorusi – wspominała Zenia. W tym samym mieście co Marc Chagall. I prawie
w tym samym czasie: 10 września 1888 roku” (Mellan gårdagen och nuet).
Chava Rosenfarb także wspomni ojca Zeni, podkreślając jego zaangażowanie
w działalność żydowskiego ruchu robotniczego Bund: „Jeden z bundystów,
mieszkający w dzielnicy Geyera, nazywał się Mojsze Marcinkowski. Był fry-
zjerem i miał swój zakład fryzjerski na rynku. Mówił dobrze po polsku, ale
jego jidysz nie był rodowitym łódzkim, lecz miał raczej litewską intonację. Był
typem intelektualisty proletariackiego, a jego hobby było pisanie poezji” .
6
A zatem to po ojcu właśnie Zenia odziedziczyła potrzebę pisania. Mowsza
stał się także pierwowzorem Jakuba Lewina z Cieni przy drewnianym moście.
Matka Zeni, Perla Wołek, zmarła w 1932 roku, gdy pisarka miała dziesięć lat.
Wtedy przekorna, wiecznie ciekawa świata, ciągle uciekająca gdzieś w pola
dziewczynka, zamknęła się w sobie. Jak opisuje ją Chava: „Pamiętam, jak po
śmierci matki Zenia bawiła się przed zakładem fryzjerskim bez ducha i energii” .
7
Ale w 1937 roku jej ojciec ożenił się ponownie. Swoją macochę Ewę Zenia
8
pokochała jak matkę. To jej i ojcu prezentowała swoje pierwsze teksty: „By-
wały wieczory, kiedy czytałam na głos najnowszą książkę ojcu i macosze Ewie.
Ich twarze rozjaśniły się dumą i radością. Pisałam nadal nawet w pierwszych
latach wojny. W getcie. Aż do chwili, gdy w rozpaczy wszystko to spaliłam.

5 Metryka Szajny Marcinkowskiej potwierdza te informacje. Rodzina mieszkała przy Placu
Reymonta 5/6.
6 Confessions of a Yiddish Writer…, op. cit.
7 Confessions of a Yiddish Writer…, op. cit.

8 Ewa Kleczewska w dokumentach z getta występuje zawsze jako Jochewet Kleczewska (ur. 1898 r.). 203