Page 96 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Czas Litzmannstadt Getto. Obrazy filmowe.

10
10 — (Gneisenaurstrasse) . Do obozu przy ul. Żeligowskiego
Pod tym numerem znajdowały się trafiały z reguły osoby nienadające się do germanizacji
dwie fabryki. W wielu źródłach re-
produkowany jest wizerunek fabryki ani do pracy w Rzeszy. Czeskie dzieci odizolowano od
położonej w głębi działki – jest to pozostałych osadzonych, umieszczając je w jednym
wskazanie błędne (m.in. w tekście z budynków fabrycznych. Warunki, w jakich były prze-
M. Trębacza). Właściwy budynek
znajdował się bliżej jezdni. trzymywane, były podobne do tych, jakie panowały na
(P. Slezák, Lidické a ležácké děti terenie obozu dla dzieci polskich na terenie getta.
v Lodži, op.cit.) Oba budynki zostały Siedmioro dzieci zostało wybranych przez łódzki
wyburzone w 2007 r. W tym miej-
scu obecnie znajduje się zabudowa Rassenamt (Urząd ds. Rasy) – zostały one umieszczone
wielorodzinna CityPark. w obozie dla dzieci przeznaczonych do germanizacji przy
ul. Spornej 73 – a sześcioro trafiło do ośrodka Lebens-
11 —
J. Zielina, Dzieci z Lidic, „Przegląd born w Puszczykowie (Puschkau) pod Poznaniem. Tam
Lekarski“ 1966, nr 1, s. 138-140 zostały poddane akcji zniemczania, a następnie oddano
za: M. Trębacz, op.cit., s. 140.
je na wychowanie niemieckim rodzinom.
12 — Wiadomości o przetrzymywaniu czeskich dzieci ro-
Ghetto Litzmannstadt 1941-1944. zeszła się w Łodzi bardzo szybko – nawet na tle tragedii
Dokumenty a výpovědi o životě w getcie i trudnych warunkach w innych obozach – ich
českých židů v lodžském ghettu,
ed. R. Seemann, Ústav los wzbudzał współczucie. Były bowiem wśród nich
mezinárodních vztahů, Terezínský maleństwa w wieku 1-3 lat, niezdolne do samodziel-
památník, Praha 2000, s. 141.
ności. Dzieci były brudne, wygłodzone [...]. Kilkoro z nich
13 — chorowało na biegunkę, nieżyty górnych dróg oddecho-
Losy dzieci z Lidic stały się kanwą wych, anginę . Dzieci regularnie moczyły się w nocy
11
filmu fabularnego powstałego – co oprócz „zbyt słowiańskich rysów” – wskazywało na
w koprodukcji polsko-czeskiej
Kukułka w ciemnym lesie (1985), ich niezdatność do germanizacji. Te, którym zdarzyło się
reż. A. Moskalyk, którego boha- zmoczyć, były wypędzane na zewnątrz, polewane zimną
terką jest czeska dziewczynka pod- wodą z wężów i dostawały lanie .
12
dana procesowi germanizacji. Film
przedstawia moment zabicia jej Tragedia czeskich dzieci z Lidic działa się równolegle
ojca przez niemieckich żołnierzy z tragedią Żydów umieszczonych w getcie łódzkim.
i zabrania matki, okres przetrzymy- Spotkał je ten sam los, jaki przyszedł w udziale więk-
wania w obozie przejściowym,
pobyt w Lebesbornie a następnie szości mieszkańców getta – na początku lipca 1942 r.
czas spędzony u niemieckiej zostały wysłane do obozu zagłady w Chełmnie nad
rodziny. W filmie nie padają nazwy Nerem . Po czeskich dzieciach przetrzymywanych
13
własne, jednak charakter opowieści
i informacje pozatekstowe (komen- w obozie przy ul. Żeligowskiego pozostały niewysłane
tarze twórców) wskazują na inspira- kartki pocztowe i relacje świadków (zarówno więzionych
cję losami lidickich dzieci dzieci jaki i opiekujących się nimi lekarzy), a ich losy nie
(a szczególnie Marie Hanfovej,
która przeżyła wojnę i zeznawała pozostają bezimienne dzięki licznym akcjom komemo-
na procesie norymberskim). ratywnym dotyczącym tragedii Lidic – mających miejsce
głównie w Czechach.

Zakończenie
Filmowe świadectwa uwypuklające losy Żydów z Europy
Zachodniej i z Czech stanowią interesujące źródło przed-
stawiające wyrazistą narrację na temat życia w getcie
łódzkim, w której na pierwszy plan wysuwa się doś-
wiadczenia przebywania w nowym, nieznanym świecie.

94 Ewa Ciszewska