Page 14 - Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. Klub Kuriera.

14 KURIERZY I EMISARIUSZE
J A N

NO W A K — J E Z I O —

R A Ń S K I

Jeden z najsłynniejszych emisariuszy Rządu Polskiego. W czasie wojny nosił pseudonimy:
Janek, Jan Nowak, Jan Zych. Legendarny „kurier z Warszawy” urodził się w 1914 r. Na chrzcie
otrzymał imiona Zdzisław i Antoni. Przed wojną był asystentem w katedrze ekonomii
Uniwersytetu w Poznaniu i ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Marcina
Kątskiego. Walcząc w kampanii wrześniowej, został wzięty do niewoli niemieckiej na
Wołyniu. Po ucieczce aktywnie włączył się w działalność konspiracyjną jako żołnierz
ZWZ, a potem Armii Krajowej. Wsławił się jako współtwórca słynnej Akcji „N”, w czasie
której dezinformowano i rozpowszechniano materiały antyhitlerowskie w oddziałach
Wehrmachtu. Aktywnie działał w Biurze Informacji i Propagandy. Swoją pierwszą misję
kurierską odbył w 1943 r., przewożąc materiały do placówki polskiej w Sztokholmie.
Sukces tej akcji doprowadził do powierzenia Jeziorańskiemu misji dotarcia do Rządu
RP w Londynie. Pod pseudonimem „Jan Nowak”, który towarzyszył mu do końca życia,
wyruszył do Anglii w 1943 r. Misja ponownie zakończyła się powodzeniem. W Londynie
odbył rozmowy z czołowymi przywódcami polskimi i alianckimi. Wśród jego rozmówców
był premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill. Po odbyciu szkolenia dla „cichociemnych”
wyruszył z kolejną misją do Polski. Wyleciał z bazy lotniczej w północnych Włoszech
25 lipca 1944 r. Do Warszawy dotarł w przeddzień wybuchu Powstania Warszawskiego.
Na dzień przed upadkiem powstania, dowódca Armii Krajowej Tadeusz Bór-Komorowski
wysłał Jana Nowaka w ostatnią misję do Londynu. Jego legenda rosła również po wojnie.
Pozostając na emigracji stał się twórcą i kierownikiem rozgłośni Radia Wolna Europa.
W kraju był autorytetem dla opozycji. Jan Nowak-Jeziorański zmarł w Warszawie w 2005 r.

ST A —

NI S Ł A W M A R U —
S A R Z

Jeden z najsłynniejszych polskich skoczków narciarskich, biegaczy i kombinatorów
alpejskich. Urodził się w 1913 r. w Zakopanem. Jako wielokrotny mistrz Polski startował
na olimpiadach zimowych i zdobył w Lahti srebrny medal na mistrzostwach świata
w skokach narciarskich. W czasie wojny jako żołnierz Armii Krajowej został kurie-
rem tatrzańskim. Wielokrotnie pokonywał trasę między Zakopanem a Budapesztem.
Dwukrotnie łapany przez władze okupacyjne ratował się brawurowymi ucieczkami,
między innymi z więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. Po ucieczce, mimo tortur
w więzieniu dotarł pieszo do Zakopanego i przedostał się na Węgry. Po wojnie wrócił
i zamieszkał w Zakopanem, gdzie zmarł w 1993 r.